________________
મોક્ષમાળા
સૂક્ષમ વખતમાં મન પરમેષ્ટીમંત્રમાંથી નીકળીને સંસારતંત્રની ખટપટમાં જઈ પડે છે, અને વખતે ધર્મ કરતાં ધાડ પણ કરી નાખે છે, જેથી સત્પરુષોએ આ અનાનુપૂર્વીની જના કરી છે, તે બહુ સુંદર અને આત્મશાંતિને આપનારી છે.
શિક્ષાપાઠ ૩૭. સામાયિકવિચાર–ભાગ ૧
આત્મશક્તિને પ્રકાશ કરનાર, સમ્યગજ્ઞાનદર્શનને ઉદય કરનાર, શુદ્ધ સમાધિભાવમાં પ્રવેશ કરાવનાર, નિર્જરાને અમૂલ્ય લાભ આપનાર, રાગદ્વેષથી મધ્યસ્થ બુદ્ધિ કરનાર એવું સામાયિક નામનું શિક્ષાત્રત છે. સામાયિક શબ્દની વ્યુત્પત્તિ સમ+આય+ઈક એ શબ્દોથી થાય છે, “સમ” એટલે રાગદ્વેષરહિત મધ્યસ્થ પરિણામ, “આય એટલે તે સમભાવનાથી ઉત્પન્ન થતે જ્ઞાનદર્શનચારિત્રરૂપ મોક્ષમાર્ગને લાભ, અને ઈક' કહેતાં ભાવ એમ અર્થ થાય છે. એટલે કે જે વડે કરીને મેક્ષના માર્ગને લાભદાયક ભાવ ઊપજે તે સામાયિક. આર્ત અને રૌદ્ર એ બે પ્રકારનાં ધ્યાનને ત્યાગ કરીને, મન, વચન, કાયાના પાપભાવને રેકીને વિવેકી શ્રાવક સામાયિક કરે છે.
મનના પુદ્ગલ દેરંગી” છે. સામાયિકમાં જ્યારે વિશુદ્ધ પરિણામથી રહેવું કહ્યું છે ત્યારે પણ એ મન આકાશપાતાલના ઘાટ ઘડ્યા કરે છે. તેમ જ ભૂલ, વિસ્મૃતિ, ઉન્માદ ઇત્યાદિકથી વચનકાયામાં પણ દૂષણ આવવાથી સામાયિકમાં દોષ લાગે છે. મન, વચન અને કાયાના
દિવ્ય આ૦ પાઠા-૧. ‘તરંગી”.
