________________
એક્ષમાળા
૧૨૯ | પિતા–એમાં આડાઅવળા અંક મૂક્યા છે, તેનું કાંઈ પણ કારણ તારા સમજવામાં છે?
પુત્ર–નહીં પિતાજી, મારા સમજવામાં નથી માટે આપ તે કારણ કહે.
પિતા-પુત્ર! પ્રત્યક્ષ છે કે મન એ એક બહુ ચંચળ ચીજ છે અને તેને એકાગ્ર કરવું બહુ બહુ વિકટ છે. તે જ્યાં સુધી એકાગ્ર થતું નથી ત્યાં સુધી આત્મમલિનતા જતી નથી; પાપના વિચારે ઘટતા નથી. એ એકાગ્રતા માટે બાર પ્રતિસાદિક અનેક મહાન સાધન ભગવાને કહ્યા છે. મનની એકાગ્રતાથી મહા યેગની શ્રેણિએ ચઢવા માટે અને તેને કેટલાક પ્રકારથી નિર્મળ કરવા માટે સહુએ એ એક કોષ્ટકાવલી કરી છે. પંચપરમેષ્ઠીમંત્રના પાંચ અંક એમાં પહેલા મૂક્યા છે, અને પછી લેમવિલેમસ્વરૂપમાં લક્ષબંધ એના એ પાંચ અંક મૂકીને ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારે કોષ્ટક ક્યાં છે. એમ કરવાનું કારણ પણ મનની એકાગ્રતા પામીને નિર્જરા કરી શકે.
પુત્ર–પિતાજી, અનુક્રમે લેવાથી એમ શા માટે ન થઈ શકે?
પિતા–લેમવિલેમ હોય તે તે ગોઠવતાં જવું પડે અને નામ સંભારતાં જવું પડે. પાંચને અંક મૂક્યા પછી બેને આંકડો આવે કે “નમે એ સવ્વસાહૂણું” પછી
નમો અરિહંતાણું” એ વાક્ય મૂકીને “નમે સિદ્ધાણં” એ વાક્ય સંભારવું પડે. એમ પુનઃ પુનઃ લક્ષની દૃઢતા રાખતાં મન એકાગ્રતાએ પહોંચે છે. અનુક્રમબંધ હોય તે તેમ થઈ શકતું નથી; કારણ વિચાર કરે પડતું નથી. એ
