________________
चतुर्थः प्रकीर्णकतरङ्गः
७९
[मूल]
अथ लययोगः। [मूल] द्वैपायनादियोगीन्द्रैः साधितोऽयं महात्मभिः।
लययोगः शुभो गोप्यो नवचक्रलयात्मकः॥३९१॥(४.१२६) (अन्वयः) द्वैपायनादियोगीन्द्रैः महात्मभिः शुभः, गोप्यः, नवचक्रलयात्मकः, अयं लययोगः साधितः। (अर्थः) द्वैपायन आदि योगींद्र ऐसे महात्माओं के द्वारा शुभ, गोपनीय, नौ चक्रलयात्मक(स्वरूप) ऐसा यह
लययोग सिद्ध किया गया है। [मूल] कन्दाख्यं प्रथमं चक्रमाधारे लिङ्गमूलके।
स्वाधिष्ठानं द्वितीयं स्यान्नाभिचक्रं तृतीयकम्॥३९२॥(४.१२७) चतुर्थं हृद्गतं कण्ठे पञ्चमं तालुगं ततः।
षष्ठं भ्रूमध्यदेशस्थं भ्रूचक्रं सप्तमं विदुः॥३९३॥(४.१२८) [मूल] ब्रह्मरन्ध्रेऽष्टमं चक्रं व्योमाख्यं नवमं ततः।
भवेत्पर्णं गिरौ पीठे तत्र ध्यात्वा विमुच्यते॥३९४॥(४.१२९) (अन्वयः) लिङ्गमूलके आधारे कन्दाख्यं प्रथमं चक्रम्, स्वाधिष्ठानं द्वितीयं स्यात्, नाभिचक्रं तृतीयकं हृद्गतं
चतुर्थम्, कण्ठे पञ्चमम्, ततः तालुगं षष्ठम्, भ्रूमध्यदेशस्थं भ्रूचक्रं सप्तमं विदुः ब्रह्मरन्ध्रे अष्टमं चक्रम्,
ततः व्योमाख्यं नवमं पूर्णं भवेत्, तत्र गिरौ पीठे ध्यात्वा विमुच्यते। (अर्थः) लिङ्गमूल के आधार में कन्द नाम का पहिला चक्र है, स्वाधिष्ठान दुसरा, और नाभिचक्र तीसरा
चक्र है। हृदय के स्थान में गया हुआ चौथा, कंठ में पाचवा, उसके बाद तालु में स्थित छठा, (दो)भ्रूकूटि के मध्य देश में स्थित ऐसा भ्रूचक्र सातवा चक्र जानना चाहिए। ब्रह्मरन्ध्र में आठवा चक्र, व्योम नाम का नौवा होता है, वहा पर्वत पीठ में ध्यान करकें पूर्ण मुक्त होता है।
अथ राजयोगः। [मल] पवनोन्मत्तमातङ्गं जित्वा सद्बुद्धियोगतः।
साधितो राजयोगोऽयं दत्तात्रेयादियोगिभिः॥३९५॥(४.१३०) (अन्वयः) दत्तात्रेयादियोगिभिः सद्बुद्धियोगतः पवनोन्मत्तमातङ्गं जित्वा अयं राजयोगः साधितः। (अर्थः) दत्तात्रेय आदि योगियों के द्वारा सद्बुद्धि के योग से पवन रूपी उन्मत्त हाथी को जितकर यह राजयोग
सिद्ध किया गया है। [मूल]
सगुरोः सन्निधौ शुद्धपवनाभ्यासकृच्छुचिः। बिशतन्तुनिभां मूलात्सुप्तां कुण्डलिनी सुधीः॥३९६ ॥(४.१३१)
१. अयं श्लोकः हस्तप्रतिषु न दृश्यते-को२०००८, को१५९३२, ओ २८७८