________________
११४
(३०) ह् : ह्ह्ण=ण्ह; ह्न = न्ह (ण्ह), (न्ध) ; ह्म=म्ह,म्भ; ह्य=ज्झ; ह्ल=ल्ह; व=ब्भ.
११४ एकाच प्राकृत जोडाक्षरासाठी येणारी अनेक संस्कृत जोडाक्षरे
अर्धमागधीत काही ठराविक जोडाक्षरेच चालत असल्याने संस्कृतमधील विविध प्रकारची जोडाक्षरे या ठराविक जोडाक्षरातच बसवावी लागतात. . साहजिकच असे होते की अनेक संस्कृत जोडाक्षराबद्दल प्राकृतमध्ये मात्र एकच जोडाक्षर येते ही माहिती आता दिली आहे.
प्रथम प्राकृतमधील जोडाक्षर, त्यासाठी येऊ शकणारी अनेक संस्कृत जोडाक्षरे व प्रत्येकाचे एकेक उदाहरण पुढे दिले आहे
(: ही खूण विसर्गाची आहे )
(१) क्क :
(२) क्ख :
(१) क्य :- वाक्य = वक्क
(२) क्र :
चक्र = चक्क
(३) क्ल :
(४) क्व :- पक्व =
(५) ट्क :- षट्क=छक्क
(६) ल्क :- वल्कल=वक्कल (७) र्क :तर्क=तक्क
(८) ल्क :- वल्कल=वक्कल
(९) : क :- अन्तःकरण=अंतक्करण
शुक्ल=सुक्क क = पिक्क
अर्धमागधी व्याकरण
(१०) क्त :
मुक्त=मुक्क
शुष्क= सुक्क
(११) ष्क :(१२) स्क :- तस्कर =तक्कर
(१) क्ष :- पक्ष = पक्ख
(२) ख्य :
(३) त्ख :- उत्खात=उक्खय
(४) र्ख :- मूर्ख=मुक्ख
(५) ष्क :
सौख्य=सोक्ख
पुष्कर=पोक्खर
