Jain Tark Bhasha

SR No.: 007598
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Publisher: Motilal Banarasidas
Publication Year: 1973
Total Pages: 161
Language: English
Classification: Book_English
File Size: 17 MB

Page 41

१. प्रमाणपरिच्छेदः ।
भिरेकत्रैकसम्बन्धाघटनात् । तैः क्रियमाणस्योपकारस्य च प्रतिनियतरूपस्यानेकत्वात्, अनेकैरुपकारिभिः क्रियमाणस्योपकारस्यैकस्य विरोधात् । गुणिदेशस्य च प्रतिगुणं भेदात्, तदभेदे भिन्नार्थगुणानामपि गुणिदेशाभेदप्रसङ्गात् । संसर्गस्य च प्रतिसंसर्गि भेदात्, तदभेदे संसर्गिभेदविरोधात् । शब्दस्य प्रतिविषयं नानात्वात्, सर्वगुणानामेकशब्दवाच्यतायां सर्वार्थानामेकशब्दवाच्यतापत्तेरिति कालादिभिर्भिन्नात्मनामभेदोप- 5 चारः क्रियते । एवं भेदवृत्तितदुपचारावपि वाच्याविति । पर्यवसितं परोक्षम् । तथ निरूपितः प्रमाणपदार्थः ।
२१
इति महामहोपाध्याय श्रीकल्याणविजय गणि शिष्यमुख्य पण्डित श्री लाभविजयगणिशिध्यावतंसपण्डित श्रीजीत विजयगणि सतीर्थ्य पण्डित श्रीनयविजयगणिशिष्येण पण्डित श्रीपद्मविजयगणिसहोदरेण पण्डितयशोविजयगणिना कृतायां जैनवर्कभाषायां प्रमाणपरिच्छेदः सम्पूर्णः ।
44444
२. नयपरिच्छेदः । [ १. नयानां स्वरूपनिरूपणम् । ]
६१. प्रमाणान्युक्तानि । अथ नया उच्यन्ते । प्रमाणपरिच्छिन्नस्यानन्तधर्मात्मकस्य वस्तुन एकदेशग्राहिणस्तदितरांशाप्रतिक्षेपिणोऽध्यवसायविशेषा नयाः । प्रमाणे- 15 कदेशत्वात् तेषां ततो भेदः । यथा हि समुद्रैकदेशो न समुद्रो नाप्यसमुद्रस्तथा नया अपि न प्रमाणं न वाsप्रमाणमिति । ते च द्विधा द्रव्यार्थिक पर्यायार्थिकभेदात् । तत्र प्राधान्येन द्रव्यमात्रग्राही द्रव्यार्थिकः । प्राधान्येन पर्याय मात्रग्राही पर्यायार्थिकः । तत्र द्रव्यार्थिकत्रिधा नैगमसहव्यवहारभेदात् । पर्यायार्थिक चतुर्धा ऋजुमूत्रशब्दसमभिरूदैवंभूतभेदात् । ऋजुत्रो द्रव्यार्थिकस्यैव भेद इति तु जिनअद्रगणिक्षमाश्रमणाः ।
६२. तत्र सामान्यविशेषाद्यनेकधर्मोपनयनपरोऽध्यवसायो नैगमः, यथा पर्याययोर्द्रव्ययोः पर्यायद्रव्ययोथ मुख्यामुख्यरूपतया विवक्षणपरः । अत्र सच्चैतन्यमात्मनीति
1. Cf. Tattvārthaślokavārtika, 1.6.21,5 नाप्रमाणं प्रमाणं वा नयो ज्ञानात्मको मतः स्यात्प्रमाणं कदेशस्तु सर्वपाप्यविशेषतः ॥ नायं यस्तु न चायन्तु मस्त्वंशः कम्यते ।
मासमुहः समुद्रो वा समुद्रांश मचोच्यते ।।
2. Cf. Visesāvaśyakabhāsyabrhadvrtti, Gāthās 75, 77,2262
10
20