________________
[२०]
आदि शब्द पाये जाते हैं' । श्वेताश्वतर उपनिषद में तो स्पष्ट रूपसे योग तथा योगोचित स्थान, प्रत्याहार, धारणा श्रादि योगाङ्गका वर्णन है । मध्यकालीन और अर्वाचीन अनेक उपनिषदें तो सिर्फ योगविषयक ही हैं, जिनमें योगशास्त्रकी तरह सांगोपांग योगप्रक्रियाका वर्णन है । अथवा यह कहना
१ ( क ) तैत्तिरिय २-४ | कठ २-६-११ | श्वेताश्वतर २~११, ६–३। ( ख ) छान्दोग्य ७-६ - १, ७-६-२, ७-७-१, ७-२६-१ | श्वेताश्वतर १-१४ । कौशीतकि ३-२, ३-३, ३४, ३-६ ।
२ श्वेताश्वतरोपनिषद् अध्याय २
त्रिरुन्नतं स्थाप्य समं शरीरं हृदीन्द्रियाणि मनसा संनिरुध्य । ब्रह्मोडुपेन प्रतरेत विद्वान्स्रोतांसि सर्वाणि भयावहानि ॥ ८ ॥ प्राणान्प्रपीडयेद्द सयुक्तचेष्टः क्षीणे प्राणे नासिकयोइसीत । दुष्टाश्वयुक्तमित्र वाहमेनं विद्वान्मनो धारयेताप्रमत्तः ॥६॥ समे शुचौ शर्करा वह्निवालुकाविवर्जिते शब्दजलाश्रयादिभिः । मनोनुकूले न तु चक्षुपीडने गुहानिवाताश्रयणे प्रयोजयेत् ॥१०॥ इत्यादि.
३ ब्रह्मविद्योपनिषद्, रिकोपनिषद्, चूलिकोपनिषद्, नादबिन्दु ब्रह्मविन्दु, अमृतबिन्दु, ध्यानविन्दु, तेजोबिन्दु, योगशिखा, योगतत्त्व, हंस | देखो घुसेनकृत - " Philosophy of the Upanishad's "