________________
उटीका
अ०२ ८५
राज्ञा श्रुतं मन्त्रिग्टहे चरा प्रेषिताः तैस्तत्र कत्रादिसामग्री जायमाना दृष्टा राम्रो कविता राजा रुष्टः प्रभाते प्रणामार्थं गतेन मन्त्रिणा क्रोध वह्नि ज्वालमाला कुलो दृष्टः जातं च खकोयसकल कुटुम्ब चयकारिराजकोपस्वरूपं त्वरित मेव पश्चात् स्वग्टहे गतः श्रीयकस्याग्रे राजकोषस्वरूप मुवाच एवं सचिवेन तस्य शिता दत्ता वस कल्प यदाह नृपस्य प्रणामं करोमि तदा त्वया खजेन मच्छिरः केदः कार्यः अन्यथा सर्व कुटुम्बक्षय मसौ करिष्यति मुखक्षिप्ततालपुटविषस्य मम शिरः च्छेदे तव न कोपिदोष इति पैत्रवचस्तेन महता कष्टेन प्रतिपत्र प्रभाते राजोये तथैव कृतं राजपर्षदि हाहाकारो जातः राज्ञोत हे श्रीयक त्वया कि मिदं कृतं श्रीयकः प्राह राजन् मम पिता न प्रयोजनं यत्तवानिष्टं तन्ममाप्यनिष्ट मेवेत्यसौ मया हतः तुष्ट भूपतिः श्रीयकस्य कथयति त्वं मन्त्रिमुद्रा गृहाण तेनोक्त' मम वृद्धभ्राता स्थलभद्रः कोशागृहे तिष्ठति ततः स्थूलभद्रो नृपेणाकारित स्वत्रायातः नृपेणोक्त' मन्त्रिमुद्रा गृहाण तेनोक्त' आलोच्य गृहीथे ततोऽशोकवाटिकायां गत्वालोचयति संसारस्यानित्यतां पिटविनाशकारिण्या मुद्रायाः शाकिन्या त्यागार्हताच आलोच लोचोऽनेन कृतः ग्रहीता स्वयं तपस्या राजसभायां समायातस्यास्य नृपेणोक्त' भी स्थूलभद्र आलोचितं स्थूलभद्रः प्राह लोचितं शिरो मयेत्युक्वागत स्थूलभद्रः कचित्रगरे सम्भूतिविजयसूरेः शिष्यो जातः अथ भ्रातृमोहेन सिरौयकः कोशागृहे अलापनाय गच्छति वदति च कोशे त्वत्पतिर्माता स्थूलभद्रो यतिर्जात स्वत्पतिपिता प्रकडालय चयं गत स्तत्कारणमऽसौ वररुचिर्भहोजेयः स च त्वद्भगिन्या मुपकोशायां रतोस्ति यथेयं अमुं मद्यपानरतं करोति तथा विधीयतां इत्युक्ता सिरोयकः स्वग्टहे गतः अथ कोशावचनात् उपकोशा तं वररुचि' मद्यपानरतं चकार ज्ञात तद्दृत्तान्ता च कोशा मद्यपान मसौ कुर्वन्रस्तौति सिरोयकाया पाचख्यो अन्यदा राजा शकडालमरितः अही गुणवान् शक्तो भक्तो महामन्त्री ममाऽभूत् ईदृशोऽप्यसौ यदित्य मृतस्तो मनसि दूयते इति राजोक्त माकर्ण्य सिरौयकः प्राहः यथे पितेत्य' मृतः तत्र मद्यपान कार्य वररुचि
*X*X*X**X******************* राय धनपतसिंह बाहादुर का आ० सं० उ०४९ मा भाग
