________________
३१४
त्रिलोकसारे
.................. पूर्वापरजीवाशेषे दलिते इह चूलिका इति नाम भवेत् । धनुर्द्विकशेषे दलिते पार्श्वभुनः दक्षिणोत्तरतः ॥ ७७८ ॥
पुव्व । दक्षिणे भरतादौ उत्तरस्मिन्नैरावतादौ च पूर्वीपरजीवयोरधिके हीनं शेषयित्वा दलिते शेषस्य चूलिकेति नाम भवेत् । पूर्वापरधनुषोय प्राग्वच्छेषयित्वा अर्धिते पार्श्वभुजः स्यात् । एतदेव विवरयति-दक्षिणभतजीवा ९७४८१३ विजयार्धजीवयो १०७२०११ रधिके हीनं शेषयित्वा ९७२ तदंशे ११ इतरांशस्य १३ शोधनाभावात् अशिनि ९७२ एकं गृहीत्वा ९७१ समच्छेदं कृत्वा १६ अत्रेतरांश १३ मपनीय ७ स्वांशे ११ मेलयेत् १६ राशे ९७१ विषमत्वादेकमपनीय ९७० अर्धयित्वा ४८५ अंशं १६ चार्धयित्वा अपनीतैकमर्धितराश्यंशत्वाइलयित्वा ३ इदमर्धितांशं च १ परस्परहारगुणणेन समच्छेदं कृत्वा १ । १८ मेलयेत् ३४ एतावता विजयार्धचूलिका स्यात् दक्षिणभरतचाप ९७६६११ विजयाचापयो १०७४३११ रन्योन्यं शेषयित्वा ९७७११ प्राग्वदर्धीकृत्य ४८८५९ अंशयोः प्राग्वन्मेलने ३ विजयार्धस्य पार्श्वभुजः स्यात् । एवमितरत्र चूलिका पार्श्वभुजः चानेतव्याः॥ ७७८ ॥
अथ भरतैरावतक्षेत्रेषु कालवर्तनक्रमं प्रतिपादयदि;भरहेसुरेवदेसु य ओसप्पुस्सप्पिणित्ति कालदुगा। उस्सेधाउबलाणं हाणीवड्डी य होतित्ति ॥ ७७९ ॥
भरतेषु ऐरावतेषु च अवसर्पिण्युत्सर्पिणीति कालद्वयं । उत्सेधायुर्बलानां हानिवृद्धी च भवत इति ॥ ७७९ ॥
भरहे । पंचभरतेषु पंचैरावतेषु चावसर्पिण्युत्सर्पिणीति कालद्रव्यं वर्तते । तत्रस्थजीवानामुत्सेधायुर्बलानां यथासंख्यं हानिवृद्धी भवत इति ज्ञातव्यं ॥ ७७९ ॥
