________________
૬૯
नित्यं स्नात्वा शुचिः कुर्य्याद्देवर्षि पितृतर्पणम् । देवताऽभ्यर्चनं चैव समिदाधानमेव च ॥
અર્થ :- હંમેશા સ્નાન કરીને પહેલા દેવ, ઋષિ તથા પિતૃઓનું તર્પણ સ્વયંના ઘરની વિધિથી કરે ત્યારબાદ શિવાદિ દેવ પ્રતિમાઓને અભ્યર્ચન નામની સન્મુખ પૂજા કરે ત્યારબાદ વિધિપૂર્વક સમિદાધાન કર્મ કરે. અહીંયા દેવતાભ્યર્ચન પદથી માતા-પિતા-ગુરૂ આદિ કોઈપણ મનુષ્યોનો આદર સત્કાર એટલે નથી લેવાતો કે આ મનુસ્મૃતિના બીજા અધ્યાયમાં માતા-પિતા-ગુરૂ આદિ માન્યવરોની પૂજા આદર-સેવા અલગઅલગ પ્રકારે કહેલી છે.
અગ્નિહોત્રનું વિધાન સ્ત્રી સહિત ગૃહસ્થોને માટે છે. અગ્નિહોત્રના સ્થાનમાં બ્રહ્મચારી માટે સમિદાધાન કર્મ છે. પાણિનીય અષ્ટાધ્યાયી અધ્યાય ૫.પાનાર સૂત્ર ૯૯ના અનુસાર વાસુદેવ તથા શિવની પ્રતિમાઓના નામ પણ ક” પ્રત્યયનો ‘લુપથવાથી વાસુદેવ તથા શિવ જ થાય છે. આના અનુસાર દેવતાની પ્રતિમાના નામ પણ કનો લોપ થવાથી દેવતા જ ખરેખર બોલી શકાશે.
वासुदेवस्य प्रतिकृतिर्वासुदेवः । शिवस्य प्रतिकृतिः शिवः । देवतायाः प्रतिकृतिर्देवता । तस्या अभ्यर्चनं देवताभ्यर्चनम् ।
