________________
પાઠ - રપ
અધિકતા અને શ્રેષ્ઠતા દર્શક પ્રત્યયો અધિકતા (Comparative) :- બે વસ્તુમાંથી એકમાં બીજા કરતા અધિકપણું – વધુપણું બતાવવું હોય તે અર્થમાં ત૨ પ્રત્યય લાગે છે. દા.ત. મ્ય अधिकतरः ।
શ્રેષ્ઠતા (Superlative) - તેવા પ્રકારની બધીય વસ્તુમાં તેની શ્રેષ્ઠતા બતાવવી હોય (સર્વાધિકપણું બતાવવું હોય, તો તમ પ્રત્યય પણ લાગે છે. દા.ત. સર્વેષ ધિત : I
૨ ત૨ – તમ પ્રત્યય તર + અધિકતા દર્શક પ્રત્યય તમે શ્રેષ્ઠતા દર્શક પ્રત્યય.
આ બન્ને પ્રત્યયો વિશેષણને, ક્રિયાપદના રૂપને તથા કેટલાક અવ્યયને લાગે. * પુતર – નપુતH I * પાર્વતર – તમ | કડવૈતર – ૩વૈતમ !
ધાતુમાં તથા કેટલાક અવ્યયોમાં અધિકતા-શ્રેષ્ઠતા બતાવવા માટે કેટલીક વાર તર–તમ પ્રત્યયના સ્થાને તરા-તમામ્ પ્રત્યય લાગે છે.
દા.ત. * પતિતરમ્ - પતિતમાન્ + ૩ન્વેસ્તરામ્ - તમામ્ * પુલ્લિંગમાં અને સ્ત્રીલિંગમાં નિન તથા વન ની જેમ રૂપો કરવા. * સ્ત્રીમાં પ્રત્યય લાગી શીલા જેવા રૂપ કરવા.
૨ - કુષ્ઠપ્રત્યય ક તર અર્થમાં સ્ફયમ્ અને તમ અર્થમાં કૃષ્ણ પ્રત્યય લાગે છે. દા.ત. મહત્ - મહીય, મહિષા તપુ - નય, ધિષ્ઠા
આને તર-તમભાવ કહેવાય છે. - નિયમો:૧. ફેમ્િ – રૂઝ પ્રત્યય લાગતા પહેલાં શબ્દના અંત્યસ્વરનો અથવા અંત્ય વ્યંજન સહિત ઉપાંત્ય સ્વરનો લોપ થાય છે. દા.ત. . પુ + ચ = સન્ + {{ - નવીયમ્ |
નપુ + ડ્રષ્ટ = સન્ + રૂઝ આંધિષ્ઠ I સરલ સંસ્કૃતમ-
૧ ૯ ૭૭ પાઠ-૫ છે
