________________
“તુમ પ્રત્યય વિકારક છે.
- કોઈપણ ગણના ધાતુના અન્ય કોઈપણ સ્વરનો તથા ઉપાજ્ય હૃસ્વસ્વરનો ગુણ થાય છે. દા.ત. (૧) ની = ૬+ રૂં.+ તુમ્
ન્ + + 0 = નેતુમ્ - (૨) fક્ષ = ક્ષેતુમ્
૧૦મા ગણ માટેના વિશેષ નિયમો:(૧) ગુણ – વૃદ્ધિના નિયમ લાગે. દા.ત. વુન્ - વોયિતુમ
कथ् - कथयितुम् (૨) દશમા ગણની નિશાની લાગે. દા.ત. =ારથિતુમ્ (૩) મીના અન્ય નો લોપ થાય, ૬' ઉમેરાય, તુમ્ ઉમેરાય. દા.ત. તદું – વૃદ્ધિ – તાત્ + અર્થ = તાડય
= તાડાયતુમ અહીં જે “ ઉમેરાય છે તે તેનો રૂ’ કહેવાય છે. સેટુ - ૧૦મા ગણના ધાતુઓ બધા સેટ જ છે.
એ સિવાયના ગણમાં અમુક ધાતુઓ સેક્ = જેને રૂ લાગે તેવા હોય છે અને કેટલાંક અનિટુ = જેને રૂન લાગે તેવા ધાતુઓ હોય છે. તે વાત પ્રાથમિક માહિતીમાં અઘરી છે. માટે તે વાત બીજી બુકમાં આવશે. અત્યારે જે-જે સેટુ ધાતુઓ હશે તે તમને જણાવી દેવામાં આવશે. તથા વેટુ = વિકલ્પ રૂ લાગે. અમુક સેટુ હોય અને અમુક અનિટુ હોય. સેક્ માં “ઝ' નિશાની = અનિટુ અથવા વે. (2) સંબંધકભૂત કૃદન્ત :
સંસ્કૃત પ્રત્યય “વા અવિકારક, ગુજરાતી પ્રત્યય- જઈને મૂળધાતુ + વ = સંબંધકભૂતકૃદંત દા.ત.
ની નવી = લઈને સેનો રૂ લાગે અને સંપ્રસારણ થાય :- દા.ત. વસ્ – પત્ની - અવિકારક પ્રત્યય હોવાથી ગુણ વૃદ્ધિ ન થાય. + ૧૦મા ગણમાં ગુણવૃદ્ધિ થાય. ગુણ વૃદ્ધિ કરી ‘મય લગાડી, અન્ય ઝ' નો લોપ કરી રૂ લગાડી “વા પ્રત્યય લગાડવો.
દા.ત. વુન્ – ગુણ – વોર્
સરલ સંસ્કૃતભ- આજીજક જીજાજી પાઠ-ર જ
