________________
આત્માનુશાસન
૫૭ सर्वापदा पदमिदं जननं जनानाम् ॥ તન આમ કે તન તેમ એવું બહુ કહ્યાથી શું હવે! તેં સ્વયં તેને ભોગવ્યું ને છોડ્યું છે હા! ભવભવે; આ સાર અત્ર સમસ્ત સંક્ષેપે કહ્યો સંગ્રહ કરી,
આ દેહ સી આપત્તિનું છે ધામ જીવને, જો જરી! ભાવાર્થ – હે ભવ્ય! આ શરીર આવું છે કે તેવું છે એમ બહુ પ્રકારે કહેવાથી શું પ્રયોજન સિદ્ધ થવાનું છે? તે પોતે તેને સંસારમાં અનેક વાર ભોગવ્યું છે અને છોડ્યું છે. સંક્ષેપમાં સંગ્રહરૂપે તને એટલો જ ઉપદેશ આપીએ છીએ કે પ્રાણીઓનું આ શરીર જ સર્વ દુઃખનું, આપત્તિઓનું ઘર છે.
શ્લો-૯૯ अन्तर्वान्तं वदनविवरे क्षुत्तृषार्तः प्रतीच्छन् कर्मायत्तः सुचिरमुदरावस्करे वृद्धगृद्ध्या । निष्पन्दात्मा कृमिसहचरो जन्मनि क्लेशभीतो मन्ये जन्मिन्नपि च मरणात्तन्निमित्ताद्विभेषि ॥ જનની ઉદર વિષ્ટાગૃહ, ચિર કર્મવશ દુઃખમાં રહી, ભૂખ તરસથી મોં ફાડી ખાવા એંઠ માતાની ચાહી; ત્યાં હલન-ચલન રહિત સ્થિર રહી, ભયભર્યો કૃમિ સહ રહ્યો, જન્મિનું થયો ભયભીત મરણે, માનું તે કારણ અહો! ભાવાર્થ – આ જીવ ગર્ભાવસ્થામાં કર્મને આધીન થઈ પરવશપણે દીર્ઘ કાળ સુધી માતાના પેટરૂપ વિષ્ટાગૃહમાં રહે છે. ત્યાં ભૂખ-તરસથી પીડા પામતો તે, તૃષ્ણા વધી જવાથી માતા દ્વારા ખાવામાં આવેલ ભોજન(એઠ)ની મોં ખોલીને રાહ જોયા કરે છે. વળી, ત્યાં જગ્યા સાંકડી હોવાથી હાથ-પગનું હલન-ચલન કરી શકાતું નથી તથા અનેક કિડાઓ સાથે રહેવું પડે છે. તે જન્મિનું જન્મ લેવાવાળા પ્રાણી)! તું જે મરણથી ડરે છે તેનું
