Page Text
________________
આત્માનુશાસન
પપ સર્વજ્ઞ દર્શિત, આર્ય વચને પણ વદાય ન વ્યક્ત એ, ભાવાર્થ – શ્લેષ અલંકારયુક્ત આ શ્લોકના બે અર્થ થઈ શકે છે.
કોઈ રાજાનો સર્વાર્ય નામનો મંત્રી હતો. તેણે કોઈ કૃષ્ણ નામના સજાનો ખજાનો જે અતિ દુર્ગમ્ય સ્થાનમાં હતો તે અતિ પુરુષાર્થ કરીને પ્રગટ કર્યો. તે સ્થાન કે જ્યાં મોટા મોટા ગગનસ્પર્શી પર્વતો છે, જ્યાં મોટાં વાંસાદિનાં જંગલ છે, તીવ્ર બુદ્ધિમાનને જ જે સ્થાન ગમ્ય થાય તેવું છે, જેનાં અડોલ અને અતિ ઊંચા શિખરો જાણે આકાશને માપી રહ્યાં હોય એવા વિસ્તીર્ણ પર્વતોયુક્ત પ્રદેશમાં માર્ગ પણ અતિ વિષમ અને અતિ લંબાઈવાળો છે, જ્યાં મોટા મોટા નાગરાજ (ભયંકર સર્પો) ઠામ ઠામ વિચરે છે, પૂર્વ પશ્ચિમ દિશાઓની પણ જે પ્રદેશમાં સૂધ રહેવી અતિ મુશ્કેલ છે, આવો પ્રદેશ સર્વ સાધારણ જનોને ગમ્ય થાય એમ કહેવું પણ અયુક્ત છે. એવા પ્રદેશને એ સર્વાર્ય નામના મંત્રીએ પ્રગટ કર્યો અર્થાત્ ત્યાં જઈને કૃષ્ણ રાજાનો મહાનિધિ જે ઘણા કાળથી અપ્રગટ અને અગોચર હતો તે સાક્ષાત્ પ્રાપ્ત કર્યો. શ્લોકનો આ અર્થ ઉદાહરણરૂપે છે, બીજો મુખ્ય અર્થ આ પ્રમાણે છે :
પ્રદેશ એટલે ધર્મ અને પર એટલે ઉત્કૃષ્ટ અર્થાત્ ધર્મ એ સર્વ પદાર્થોમાં પ્રધાન, ઉત્કૃષ્ટ પદાર્થ છે. ધર્મના ફળરૂપે રાજા વગેરે લક્ષ્મીને પામે છે અને વંદનીય થાય છે. લોકો તેને શિરોમણિ ગણે છે. લોકો લક્ષ્મી માટે તે રાજપુરુષની આગળ શિર ઝુકાવે છે. આ બધું શું છે? માત્ર એક પૂર્વની ધર્મકરણીનું ફળ છે. એ રાજપુરુષો કે જે ઈશ્વાકુ આદિ ઉત્તમ વંશમાં ઉત્પન થાય છે, અતિશય બુદ્ધિમાન છે, ઉન્નત ધનના ભંડારવાળા છે તેઓ એ ધર્મના પસાયથી રાજ્યાદિ વિભૂતિથી વિભૂષિત થયા છે. એ ધર્મરૂપ પ્રદેશનો માર્ગ દાન, શીલ, તપ અને ભાવ આદિ અનેક અંગરૂપ છે, આશાથી કેવળ રહિત છે અને તેથી ભુજંગ જે કામી જનો તેમને અતિ દુર્ગમ એટલે અગોચર છે.
| SR No. | 007252 |
| Book Title | Aatmanushasan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunbhadraswami |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |