________________
આત્માનુશાસન
વળી સ્વયં સ્રષ્ટા સૃષ્ટિના, નિજ પુત્ર નવનિધિના પ્રભુ; સહતા ક્ષુધા ભૂતલ ભમ્યા છો માસ આપ પ્રભૂ છતાં, રે! લંઘવા વિધિકાર્યને, નહિ કોઈનીય સમર્થતા. ૧૧૯
૧૬૯
જો પ્રથમ જ્ઞાનપ્રકાશથી, સંયમી દીપ સમા ઝગે; તે પછી તાપ પ્રકાશ બન્નેથી રવિવત્ ઝગમગે. ૧૨૦
એ જ્ઞાની દીપ સમાન બની નિજ જ્ઞાન ચરિતે શોભતા; નિજ પ૨ પદાર્થ પ્રકાશતા દૂર કર્મ કાજળ કાઢતા. ૧૨૧
આગમ થકી શુભ અશુભમાંથી પામી શુદ્ધ થવાય છે; પામ્યા વિના ઉષા, રવિથી તમસ નષ્ટ ન
થાય છે. ૧૨૨ એ રાગ તપ કે શ્રુત તણો, જે નષ્ટ કરતો તમસને; રવિ-લાલી સમ સૂર્યોદયે, ઉન્નતિકારક જીવને. ૧૨૩
અજ્ઞાનીનો જે રાગ-આગળ તમસને કરી-થાય છે; રવિ-લાલી સંધ્યાની સમો, પાતાળતળ લઈ જાય છે. ૧૨૪
જો જ્ઞાન અગ્રેસર, સખી લજ્જા, ભર્યું તપ ભાતું જ્યાં, ચારિત્ર પાલખી, સ્વર્ગ વિશ્રાંતિ, ગુણો રખવાળ જ્યાં; સન્માર્ગ સીધો, શાંતિજળ બહુ, અહિંસા છાયા ઘણી, પ્રસ્થાન આવું શીઘ્ર વાંછિત સ્થાન દે વિઘ્નો હણી. ૧૨૫
જન સર્પ દૃષ્ટિવિષ વદે, એ પ્રગટ મિથ્યા ભાસતું, જેના કટાક્ષે સર્વતઃ સંતપ્ત જગ સૌ ભાળ તું; સ્ત્રીરૂપ વિષે વિષ એ ખરું, પ્રતિકૂળ સ્ત્રીથી તું થતાં, તે ક્રૂર તુજ પાછળ ભમે, તેની સમીપ ન જા કદા. ૧૨૬
જો સર્પ ક્રોધિત ક્વચિત્ હરતા પ્રાણ દંશ દઈ કદી, વળી સઘ તે વિષનાશ કરવા ઔષધિઓ પણ ઘણી; સ્ત્રીસર્પ ક્રોધિત હોય વા સંતુષ્ટ તો પણ તે હશે, જોનાર કે જોયેલ યોગીન્દ્રો વગેરે સર્વને;
