________________
૧૩૬
આત્માનુશાસન કાળાદિ લબ્ધિ પામીને ક્રમથી સમ્યગ્દર્શન, "વત; દક્ષતા અર્થાત્ પ્રમાદનો અભાવ, કષાયોનો વિનાશ અને યોગનિરોધ દ્વારા ઉપર્યુક્ત બંધનોથી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે.
બ્લોક-૨૪૨ ममेदमहमस्येति प्रीतिरीतिरिवोत्थिता । क्षेत्रे क्षेत्रीयते यावत्तावत्काशा तपःफले ॥ આ મારું, હું તેનો, રતિ એમ ઈતિ સમ પજવે નહીં; તે ક્ષેત્રમાં ક્ષેત્રી સમી, શી આશ તપફળમાં રહી? ભાવાર્થ – જેમ ખેડૂતને ઈતિ (ધાન્યને નુકસાન પહોંચાડનાર અતિવૃષ્ટિ આદિ સાત ઉપદ્રવ) વિધ્વરૂપ છે, તેની બધી ખેતી નષ્ટ થઈ જાય છે; તેમ દેહ પ્રત્યેની એકત્વભાવના મોક્ષમાર્ગના પ્રવાસીને ઈતિ સમાન મહાન વિધ્વરૂપ છે. “આ દેહ મારો છે અને હું એનો છું' આવા અનુરાગ સહિત દેહરૂપ ક્ષેત્ર વિષે ક્ષેત્રીયરૂપે એટલે કે સ્વામિત્વપણે જ્યાં સુધી જીવ પ્રવર્તી રહ્યો છે, ત્યાં સુધી તપના ફળની શી આશા રાખી શકાય? તપનું વાસ્તવિક ફળ મોક્ષ છે, પણ એમાં દેહાદિ બાહ્ય વસ્તુઓ પ્રત્યેની પ્રીતિ એ એક મહાન ઉપદ્રવ છે. તેનાથી આત્માના નિજવૈભવમાં મહાન હાનિ થાય છે.
શ્લોક-૨૪૩ मामन्यमन्यं मां मत्वा भ्रान्तो भ्रान्तौ भवार्णवे । नान्योऽहमहमेवाहमन्योऽन्योऽहमस्ति न ॥ રે! અન્ય નિજને, અન્યને નિજ, માની ભાન્ત ભયો ભવે;
હું અન્ય ના, હું તે જ હું, છે અન્ય અન્ય ન હું હવે. ભાવાર્થ - મને, આત્માને, મારા વાસ્તવિક સ્વરૂપને, અન્ય શરીરાદિરૂપ તથા શરીરાદિને હું(આત્મા)રૂપ સમજીને આ જીવ,
