________________
આત્માનુશાસન
૧૧૯ બે ભાગથી તેને જુદો કરવાનું જાણે પ્રાજ્ઞ તો. ભાવાર્થ – આ પ્રકારે અનાદિ કાળથી એ ત્રણ ભાગ સ્વરૂપ અને કર્મબંધ સહિત રહેલા આત્માને જે પ્રથમ બે ભાગથી જુદો કરવાની રીત જાણે છે તેમને તત્ત્વજ્ઞાની જાણવા. અર્થાત્ શરીર અને શરીરનું મૂળ કારણ કર્મ એ બન્નેથી જે જીવ આત્મપરિણામ વડે જુદો થઈ નિજ જ્ઞાનાદિ સમ્યક ભાવોમાં રમે છે, તે જ તત્ત્વજ્ઞાની છે. અને એ બનેમાં તદાકાર ભાવે પરિણમી રહેલો જીવ અજ્ઞાની છે.
બ્લોક-૨૧૨
करोतु न चिरं घोरं तपः क्लेशासहो भवान् । चित्तसाध्यान् कषायारीन् न जयेद्यत्तदज्ञता || ચિર ઘોર તપ ના કર ભલે, તપ કષ્ટ સહવા શક્ય ના; મનસાધ્ય શત્રુ કષાય જો તું ના જીતે તો અજ્ઞતા. ભાવાર્થ – જો તું કષ્ટ સહન કરી શકવાની અસમર્થતાના કારણે ઘોર તપનું આચરણ કરી ન શકતો હોય તો ભલે તે ન કર, પણ જે કષાયાદિ મનથી જીતવા યોગ્ય છે, જીતી શકાય એમ છે તેને પણ જો તું જીતતો નથી તો એ તારી અજ્ઞાનતા છે.
શ્લોક-૨૧૩ हृदयसरसि यावन्निर्मलेऽप्यत्यगाधे वसति खलु कषायग्राहचक्रं समन्तात् । श्रयति गुणगणोऽयं तन्न तावद्विशत सयमशमविशेषस्तान् विजेतुं यतस्व ॥ નિર્મલ અતિ ઊંડા હદય સરવર વિષે જ્યાં લગી વસે, ચોમેર શત્રુ કષાયરૂપ મગરો ભયંકર એ દીસે; તો શાંતિ આદિ ગુણસમૂહ નિઃશંક ના નજરે ચડે,
