________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप अनुक्रम
[H]
- १३
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-१
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [६२, ६३ ], भाष्यं [-] वि० भा० गाथा [-] मूलं [- / गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
बाहिरलं मे भो, दबे खेत्ते य काल - भावे य । उप्पा - परिवाओऽवि य तदुभयं वेगसमएणं ॥ ६२ ॥ अमितरबद्वीप, तदुभयं नत्थि एगसमएणं । उप्पा पडिवाओऽविय, एगयरो एगसमएणं ॥ ६३ ॥
द्रवमितो योऽवस्तिस्यैव एकस्यां दिशि भवति स ब्राह्मावधिरथवा अनेकास्वपि दिक्षु यः स्पर्द्धकावधिरन्योऽन्यं विच्छिन्नो भवति सोऽपि बाह्यावधिः । स्थापना । अथवा सर्वतः परिमण्डलाकारोऽप्यवधिर्योऽवधिमतो जीवस्य बकुलमानादिना क्षेत्रव्यवधानेन सर्वतोऽसम्बद्धः सोऽपि बाह्यावधिः, तथा चात्रार्थे चूणिः- “बाहिरलंभो नाम जत्थ से ठिक्स्स ओहिनाणं समुप्पन्नं तम्मि ठाणे सो ओहिनाणी न किंचि पासइ, तं पुण ठाणं जाहे अंतरियं होइ, तंजहा - अंगुलेण वा अंगुरपुहुत्तेण वा विहत्यीए वा विहत्यिपुहुचेण वा एवं जाव संखेज्जेहि वा असंखेज्जेहि वा जोयणेहिं, ताहे पास, एस बाहिरलंभो भण्णइ, स्थापना ० तस्य एवंविधस्य 'बाह्यस्य' बाह्यावर्ला- प्राप्तौ सत्यां 'भाग्यो' विकल्पनीयः, कोऽसावित्याह-उत्पाद' उत्पत्तिः, 'प्रतिपातो' ध्वंसः, 'तदुभयं च' उत्पादप्रतिपातरूपं उभयं च एकसमयेन, कस्मिन् विषये इत्याह- द्रव्ये क्षेत्रे काले मावे च, इह गायायामपिशब्दचशब्दाः यथायोगं पूरणसमुच्चयार्थाः, एकस्मिन् समये द्रव्यादौ विषवे वयोधरूपख ब्राह्मावधेः कदाचिदुत्पादो भवति कदाचिद् व्ययः कदाचिदुभयम् । उत्पादप्रतिपादयोः परस्परविरुद्धत्वात्कथमुभयमेकसमयेनेति चेत्, न एष दोषः, विभागेन भावात् तथा चात्र दावानलदृष्टान्तः, तथाहि - दावानलः | सत्वेककाल एव एकतो दीप्यते अन्यतश्च ध्वंसते, तथा अवधिरप्येकदेशे जायते अन्यत्र प्रच्यवते, उक्तं च- “उप्पाओ परिवाओ उमयं वा होज एगसमएणं । कहमुभवमेगसमए, विभागओ तं न संबस्स ॥ १ ॥ दावानलो व कत्थइ,
For Pitate & Personal Use Only
160~
wjainslibrary.org
