________________
आगम
(४०)
प्रत सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम
[-]
Jan Education Inte
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-१
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [४७], भाष्यं [H] वि० भा० गाथा [ ६९४], मूलं [- / गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र -[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक” निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
1
पर्यम्, अथ जघन्यमनुक्कं कुतोऽवसीयते ?, उच्यते, प्रज्ञापनासूत्रात्, तथा च तत्सूत्रम् - " रयणप्पभापुढविनेरइया णं भंते ! केवइयं खेत्तं ओहिणा जाणंति पासंति?, गोयमा । जहण्णेणमदुहाई गाउयाई, उक्कोसेणं चत्तारि गाठयाइं जाणंति पासंति. सकरप्पभापुढविनेरइयाणं भंते ! पुच्छा, गोयमा ! जहण्णेणं तिन्नि गाडयाई उक्कोसेणं अट्ठाई गाउयाई जाणंति पासंति, वालुयप्पभापुढविनेरइयाणं भंते ! पुच्छा, गोयमा ! जहण्णेणं अडाइज्जाई गाउयाई उक्कोसेणं तिन्नि गाडयाई जाणंति पासंति, पंकष्पभापुढ विनेरइयाणं पुच्छा, गोयमा ! जहशेणं दोन्नि गाउयाई उक्कोसेणं अहाइजाइं गाउयाई जाणंति पासंति, धूमप्पभापुढ विनेरइयाणं पुच्छा, गोयमा ! जहणेणं दिवहूं गाउयं उकोसेणं दो गाउयाई जाणंति पासंति, तमप्पभापुढवीनेरइयाणं भंते! पुच्छा, गोयमा ! जहणणेणं गाउयं उक्कोसेणं दिवहगाउयं जाणंति पासंति, अहे सतमाए पुच्छा, गोयमा ! जहणेणं अद्धगाउयं उकोसेणं गाउयं जाणंति पासंति" ननु यदि सप्तम पृथिव्यामर्द्धगव्यूतं जघन्यमवधिक्षेत्रपरिमाणं तर्हि यदुक्तं प्राकू 'गाउय जहण्णमोही नरपसु य' इति तद् व्याहन्यते, नैष दोषः, उत्कृष्टजघन्यापेक्षया तदभिधानात् इदमत्र हृदयम् - सप्तस्वपि पृथिवीषु यद् गन्यूतचतुष्ट्यादिकमुत्कृष्टमवधिक्षेत्रपरि| माणं तन्मध्ये सप्तमपृथिवीनारकाणां गव्यूतलक्षणमवधिक्षेत्रं स्वस्थाने उत्कृष्टमपि शेषपृथिव्युत्कृष्टापेक्षया सर्वस्तोकत्वाजघन्यमुक्तमिति, न चैतत् स्वमनीषिकाविज्जृम्भितं यत आह भाष्यकृत् - "अट्टगाइबाई, जहण्णयं अर्द्धगाउयंताई । जं गाजयंति भणियं संपिय उक्कोसगजणं ॥ १॥ (वि.६९४) तदेवं नारकसम्बन्धिनो भवप्रत्ययावधेः स्वरूपमभिहितम्, सम्प्रति देवसम्बन्धिनः प्रतिपिपादयिषुरिदं गाथात्रयमाह -
For Peace & Personal Use Only
~144~
sanlibrary.org