________________
૭૬
કેમ કે તે કર્મની કૃપાથી મારા આ સ્વભાવ પર આવરણ પડ્યું છે. હવે આ સમયે અમે બન્ને આપની સમક્ષ હાજર છીએ તો તે દુર કર્મને દૂર કરો. કેમ કે આપ ત્રણ લોકના સ્વામી છો; અને નીતિજ્ઞનો ધર્મ છે કે તે સજ્જનોની રક્ષા કરે તથા દુરોનો નાશ કરે. આત્માનું અવિકારી સ્વરૂપ :
૨૧. અર્થ :- હે ભગવન્! વિવિધ પ્રકારના આકાર અને વિકાર કરનાર વાદળા આકાશમાં હોવા છતાં પણ જેમ આકાશના સ્વરૂપનો કાંઈ પણ ફેરફાર કરી શકતાં નથી, તેમ આધિ, વ્યાધિ, જરા, મરણ આદિ પણ મારા સ્વરૂપનો કાંઈ પણ ફેરફાર કરી શકે તેમ નથી. કેમ કે એ સર્વ શરીરના વિકાર છે, જડ છે; જ્યારે મારો આત્મા જ્ઞાનવાન અને શરીરથી ભિન્ન છે. o ભાવાર્થ :- જેમ આકાશ અમૂર્ત છે તેથી રંગ બેરંગી વાદળાં તેના પર પોતાનો કાંઈ પણ પ્રભાવ પાડી શકતાં નથી, તથા તેના સ્વરૂપનું પરિવર્તન પણ કરી શક્તા નથી. તેમ આત્મા જ્ઞાનદર્શનમય અમૂર્ત પદાર્થ છે તેથી તેના પર આધિ, વ્યાધિ, જરા, મરણ આદિ પોતાનાં કાંઈ પણ પ્રભાવ પાડી શક્તા નથી (તથા તેના સ્વરૂપનું પરિવર્તન પણ કરી શકતા નથી). કેમ કે તે મૂર્ત શરીરનો ધર્મ છે, જ્યારે આત્મા શરીરથી સર્વથા ભિન્ન છે. સ્વમાં સુખ : પરમાં દુઃખ :
૨૨. અર્થ :- જેમ માછલી પાણી વિનાની ભૂમિ પર પડતાં તરફડી દુઃખી થાય છે, તેમ હું પણ (આપની શીતલ છાયા વિના), નાના પ્રકારના દુઃખોથી ભરપૂર સંસારમાં સદા બળઝળી રહું છું. જેમ તે માછલીજ્યારે જળમાં રહે છે ત્યારે સુખી રહે છે, તેમ જ્યાં સુધી મારું મન આપના કરુણારસપૂર્ણ અત્યંત
