Raj Hriday Part 14

SR No.: 007189
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 288

પત્રાંક-૭૦૬
૨૭૧ ઉપશમમૂર્તિ. ઐસા કહતે થે. શાંતતા. કયોંકિ ઉનકે મન, વચન, કાયાકે યોગમેં શાંતતા કાફી પ્રદર્શિત હોતી થી તો ઉપશમમૂર્તિ ઐસા નામ દિયા. વહાં મોક્ષમાર્ગકા ઉપશમ હૈ. યહાં મુમુક્ષુકી ભૂમિકાકા ઉપશમ હૈ. મુમુક્ષુ ભી શાંત હોતા હૈ. ઉસકો અપને હોનેવાલે, જો ચલતે હૈં ઉસ કષાય પર ઉસકા નિષેધ આતા હૈ ઔર નિષેધકે વશાત ઉસકો કષાયકી મંદતા સહજ હો જાતી હૈ.
ઇસ પ્રકારકે દો મુખ્ય આધારભૂત પરિણામ તત્ત્વજ્ઞાનકે વિચારમેં હોતે હૈં. તત્ત્વજ્ઞાનકે વિચાર તો હમ બહુત કરે. ઘંટો તક સ્વાધ્યાય કરે, ચર્ચા કરે ઔર ફિર ખાને-પીનેમેં હમારે રસકે પરિણામ ઐસે હો જાયે કિ જેસે ઘોડેસવારી હો ગઈ ઔર ઘોડા તેજી સે ચલને લગા, ઉડને લગા. ઐસે કષાયરસમેં ઉડતે રહેં ઔર તત્ત્વજ્ઞાનકા અભ્યાસ ભી કરતે રહેં યે દો બાતકા મેલ હોનવાલા નહીં હૈ. યહ વિચાર હમેં કામમેં નહીં આયેગા.
આજકલ હમારે યહાં કે સમાજકે કરીબ-કરીબ મુમુક્ષુઓંકી વ્યાપક ફરિયાદ હૈ. ફરિયાદ કહતે હૈં ન ? ક્યા કહતે હૈ? શિકાયત હૈ. ફરિયાદ ભી કહતે હૈં, શિકાયત ભી કહતે હૈં. શિકાયત ઉર્દુ જબાનમેં કહતે હૈં. ક્યા કરે ? બાત તો સબ સમજતે હૈ, લેકિન જબ ઉદયમેં જૂડતે હૈં તો કુછ યાદ ભી નહીં આતા, સ્મરણ ભી નહીં હોતા. બાદમેં વિચાર આતા હૈ. ખા લેતે હૈ, પી લેતે હૈં, કામ કર લેતે હૈ. ઉસ વક્ત તો કુછ સુના હી નહીં, સમજા હી નહીં, કોઈ તત્ત્વજ્ઞાનકી ઉપસ્થિતિ હી જેસે હમારેમેં નહીં હો. જેસે દૂસરે સંસારી કરતે હૈ વૈસે હી મુમુક્ષુ કરતે હૈં. કોઈ ફર્ક નહીં. બાદમેં થોડા વિચાર કરતે હૈં તો કહે હાં, હમને પઢા થા, હમને સૂના થા. ઐસા હૈ, વૈસા હૈ, ફૈસા હૈ. થોડા વિચાર બાદમેં કરતા હૈ.
ઐસા કર્યો હુઆ ? કિ વૈરાગ્ય ઔર ઉપશમકે સાથ હમને વિચાર નહીં કિયા. “કૃપાલુદેવ કી કૃપા હૈ ઇધર. હમને તત્ત્વક વિચાર તો કિયા. કષાયકા નાશ કૈસે હો ? મોક્ષમાર્ગ કૈસે હો ? અસ્તિ-નાસ્તિ સભી પહલૂંસે વિચાર કિયા, ધારણા ભી હો ગઈ. લેકિન ધારણા કા પરિણમન
ક્યોં નહીં? ધારણા સહી અવસ્થામેં હમને નહીં કી થી. જિસ હાલતમેં હમેં તત્ત્વજ્ઞાનકા અભ્યાસ કરના ચાહિયે ઉસ હાલતમેં હમને નહીં કિયા. તો ફિર ઇસકા કોઈ ફલ ભી આનેવાલા નહીં હૈ.