Raj Hriday Part 14

SR No.: 007189
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 283

૨૬૬
રાજહૃદય ભાગ-૧૪
મુમુક્ષુકી ભૂમિકા સે લેકરકે જહાં તક સાધકકી ભૂમિકામેં ભી દોષકા સદ્દભાવ રહતા હૈ વહાં તક યહ પ્રક્રિયા ચાલુ રહતી હૈ. મોક્ષમાર્ગી ધર્માત્માકો ભી.
ભેદજ્ઞાનમેં કયા હોતા હૈ ? ભેદજ્ઞાન વિધિ-નિષેધરૂપ હૈ. વિધિનિષેધરૂપ માને અપને સ્વરૂપકા આદર હોના યહ વિધિ હૈ ઔર દોષકા નિષેધ હોના યહ નિષેધ હૈ. સ્વપપ્રકાશક જ્ઞાનમેં અપના સ્વરૂપ ભી જાનનેમેં આતા હૈ, દોષ ભી જાનનેમેં આતા હૈ. દોષકા નિષેધ હોતા હૈ ઔર સ્વરૂપકા આદર હોતા હૈ. ઇસપ્રકાર કા એક સાથ દોનોં પહલૂમેં જો પરિણમન હૈ ઉસકો હી અનેકાંતિક પરિણમન કહનેમેં આતા હૈ. ઉસકો બતાનેવાલી વાણીકો અનેકાંતવાદ યા અનેકાંતિક વાણી, અનેકાંતિક વચન કહનેમેં આતા હૈ. વાસ્તવમેં તો પરિણમન અનેકાંતિક હૈ. અસ્તિરૂપ ભી હૈ, નાસ્તિરૂપ ભી હૈ. દોનોં એકસાથ હોતા હૈ. ઔર ઉસકા પ્રારંભ મુમુક્ષુકી ભૂમિકાસે હો ગયા.
મુમુક્ષુકો ભલે હી અપને આત્માકા અનુભવ નહીં હુઆ હો, આત્મા પ્રત્યક્ષ નહીં હો, લેકિન દોષ તો હૈ. તો દોષ નહીં ચાહિયે, યહાં સે તો મુમુક્ષુતા ઉત્પન્ન હુઈ હૈ. યા બિલકુલ દોષ મુજે નહીં ચાહિયે, થોડા ભી નહીં ચાહિયે. ગંદકીકો કૌન ચાહેગા ? થોડી ભી હો તો. ઐસા નહીં હોતા કિ થોડી ભલે હી રહ જાયે. ઐસા કહીં ભી કોઈ ચાહતે નહીં. યહ મલિનભાવ હૈ, મલિનતા હૈ, ઇસલિયે ઇસ મલિનતા કો બિલકુલ પૂર્ણરૂપે જો નહીં ચાહતા વહ જ્યાદા દોષકા તો નિષેધ કરેગા. કોંકિ મુમુક્ષુકી ભૂમિકામેં તો બહુત દોષ હોતે હૈં, અનેક પ્રકારકે હોતે હૈ, બારબાર હોતે હૈં તો ઉસકા નિષેધ આયે બિના નહીં રહતા. પૈસા હો તો ક્રમશઃ વૃત્તિ આદિકા સંયમ હોતા હૈ ઔર તત્સંબંધી અભિમાન ભી ન્યૂન હોતા જાતા હૈ.’ ક્રમશઃ ન્યૂન હોતા જાયે. ભલે એકસાથ નહીં મિટે, લેકિન નિષેધ ચાલુ રહેગા તો ક્રમશઃ ઉસકી ન્યૂનતા. ન્યૂનતા માને ઘટતા જાયેગા, કમ હોતા જાયેગા. ઐસા બનેગા.
દૂસરા. ‘અનેક સ્થલોપર વિચારવાન પુરુષોંને ઐસા કહા હૈ કિ જ્ઞાન હોનેપ૨ કામ, ક્રોધ, તૃષ્ણા આદિ ભાવ નિર્મૂલ હો જાતે હૈં, યહ સત્ય હૈ.’ વિચારવાન પુરુષ કહો, મહાપુરુષ કહો, જ્ઞાનીપુરુષ કહો. અનેક સ્થલોં ૫૨