________________
૪૮
શાણિક્તો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
ભેદનું જ્ઞાન થાય છે. સર્વ જીવ પ્રત્યે સમદ્રષ્ટિનો ભાવ પ્રગટે છે. આત્મા અતીન્દ્રિય સુખને પ્રાપ્ત કરે એવો ભાવ જાગૃત થાય છે.
આત્મદ્રવ્યને શ્રદ્ધાળુણની પર્યાયથી સર્વથા ભિન્ન માની લેવામાં આવે તો જેવી રીતે પર પદાર્થોમાં પોતાપણું કરવાથી મિથ્યાત્વનો દોષ ઉત્પન્ન થાય છે, તેવી રીતે નિજ આત્મદ્રવ્યમાં પોતાપણું કરવાથી પણ મિથ્યાત્વનો દોષ ઉત્પન્ન થશે. તેથી આત્માને આત્માની પર્યાયથી સર્વથા ભિન્ન ન સમજવો જોઈએ.
જે જીવ વર્તમાનમાં રાગાદિ ભાવ સહિત છે તથા પોતાને રાગાદિ ભાવ સહિત માને છે તે જીવને વીતરાગ ભાવ પ્રગટ થવાનો સુખ અનુભવાશે.
બે પ્રકારના લોકો વૈદ્ય પાસે જતા નથી. ૧) જે બીમાર નથી ૨) જેની બિમારી ક્યારેય મટી શકે એમ નથી.
જે વ્યક્તિ બિમાર હોય તથા બિમારી મટી શકે એમ હોય એ વ્યક્તિએ જેમ બને તેમ શીઘ વૈદ્ય પાસે જવું જોઈએ.
જે જીવ પોતાને વર્તમાન પર્યાયમાં રાગ સહિત માને છે તથા રાગભાવ જીવની એક સમયની પર્યાય છે, તેથી ક્ષણિક છે. આત્મામાંથી રાગદ્વેષનો નાશ થઈ શકે છે એમ માનનાર જીવ જેમ બને તેમ શીઘ સંસારી કાર્યોને છોડીને સદ્ગરૂરૂપી વૈદ્ય પાસે જવું જોઈએ.
જીવ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સ્થાવર તથા ત્રસજીવોના ભેદ ઉત્પન્ન થાય છે. જો આ ભેદનો સ્વીકાર કરવામાં આવે તો સદાચારની સિદ્ધિ થતી નથી. બે ઈન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય જીવના શરીરને માંસ કહે છે. એકેન્દ્રિય જીવના શરીરને માંસ ન કહેવાય તેથી પંચેન્દ્રિય જીવનો ઘાત કરતાં એકેન્દ્રિય જીવના ઘાતનું પાપ અલ્પ કહ્યું છે. પંચેન્દ્રિયના ભક્ષણથી એક પંચેન્દ્રિય જીવનો જ નહી પણ એની અંદર રહેલા અનંત નિગોદના એકેન્દ્રિય જીવનો પણ ઘાત થાય છે.
