________________
શક્તિો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
૪૭
-૦eeeeeeeeeeeeoooooooo o oooooooooooooooooooo
ખરેખર હું જીવદ્રવ્ય નથી, પણ જીવતત્ત્વ છું - ૨૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦
૦ ૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦
જીવદ્રવ્ય પ્રમાણનો વિષય છે તથા જીવતત્વ પરમ શુદ્ધ નિશ્ચયનયનો વિષય છે. જીવ દ્રવ્ય પર્યાય સહિત છે તથા જીવ તત્વ પર્યાય રહિત છે. છ દ્રવ્યને સમજવાથી છ દ્રવ્યના સમૂહરૂપ વિશ્વનું સ્વરૂપ સમજાય છે. સાત તત્ત્વને સમજવાથી સમસ્ત પર પદાર્થોથી ભિન્ન, પોતાની પર્યાયોથી કથંચિત ભિન્ન એકાકાર આત્માનું સ્વરૂપ સમજાય છે. આગમ પદ્ધતિથી જગતને સમજવા માટે છ દ્રવ્યોનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. અધ્યાત્મ પદ્ધતિથી જગતને સમજવા માટે સાત તત્ત્વોનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ.
જીવદ્રવ્યની દ્રષ્ટિએ મહાવીર જ મારીચી હતા તથા મારીચી જ મહાવીર થયા, એ વાત પરમ સત્ય છે. છતાં જીવ તત્ત્વની દ્રષ્ટિએ મારીચી, મારીચી નથી. મહાવીર, મહાવીર નથી. મારીચી આત્મા છે અને મહાવીર પણ આત્મા છે.
જીવ દ્રવ્યને ઓળખવાથી જીવના વિશેષ ભેદ-પ્રભેદનું જ્ઞાન થાય છે. તેથી પૂજા ભક્તિનો વ્યવહાર, અહિંસાત્મક આચરણ તથા સદાચારમય જીવન જીવવાની કળા પ્રગટે છે. જીવ તત્ત્વ તરફ દ્રષ્ટિ કરવાથી જીવ દ્રવ્યની પર્યાય અશુદ્ધથી શુદ્ધરૂપે પરિણમે છે. એક જીવ તત્વ તરફ દ્રષ્ટિ કરતાં પર્યાયમાં રહેલા મિથ્યાદર્શન, મિથ્યાજ્ઞાન તથા મિથ્યાચારિત્રનો નાશ થાય છે અને પર્યાયમાં સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યક્ઝારિત્ર પ્રગટ થાય છે. - જીવ દ્રવ્ય તથા જીવ તત્વ વગેરે વિષયોનું સ્પષ્ટશાન પ્રાપ્ત કર્યા બાદ જ વૈરાગ્ય પ્રગટ થાય છે. પર૫દાર્થને સત્ય સ્વરૂપે જાણ્યા વિના પર૫દાર્થ સુખરૂપ નથી, એવો વૈરાગ્ય પ્રગટ થતો નથી.
જીવ દ્રવ્ય કહેતા સંસારી-મુક્ત, અજ્ઞાની-જ્ઞાની વગેરે જીવોના
