________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
૩૭
- onenતતતતતતતતતતતતત o oooooooonતા નિત્યના લક્ષયે ક્ષણિકનો બોધ
ક્ષણિકના લક્ષ્ય થયેલો ક્ષણિકનો બોધ ક્ષણિક જ ટકે છે, પરંતુ નિત્યના લક્ષ્ય થયેલો ક્ષણિકનો બોધ નિત્ય ટકે છે.
દરેક જીવે પુદગલની કોઈ એક વિશિષ્ટ પર્યાયમાંથી સુખબુદ્ધિ ન છોડીને સર્વ પુદગલ પર્યાયમાંથી સુખબુદ્ધિ છોડવી જોઈએ. જેમ એક ડાળીને કાપવાથી વૃક્ષનો નાશ થઈ શકતો નથી, વૃક્ષને જડમૂળથી ઉખાડીને વૃક્ષનો નાથ થઈ શકે છે, તેમ પુદગલની એક પર્યાયને ભોગવવાનો ભાવ છોડવાથી, ભોગવૃત્તિ છૂટી જતી નથી. સમસ્ત પુદગલની પર્યાયને ક્ષણિક જાણીને, માનીને તેના પ્રત્યે પડેલી ભોગવૃત્તિને જડમૂળથી નષ્ટ કરી શકાય છે.
જ્યારે જીવને અનુકૂળતા છૂટીને પ્રતિકૂળતા મળે છે, ત્યારે તેને ક્ષણિકનો બોધ થાય છે. પરંતુ પ્રતિકૂળતા છૂટીને અનુકૂળતા મળતા ક્ષણિકનો બોધ થતો નથી, તેને અનુકૂળતામાં ધર્મ યાદ આવતો નથી. જ્યારે તેને પ્રતિકૂળતા આવે છે ત્યારે તે પ્રતિકૂળતાથી દૂર ભાગે છે, કોઈ સહારો શોધે છે કારણ કે તેને પ્રતિકૂળતા સાથે જોડાવું નથી તેથી તે પ્રતિકૂળતામાં ઘર્મનો યોગ મળે તો સાંભળે પરંતુ જ્યારે તેને અનુકૂળતા મળે છે ત્યારે તે અનુકૂળતા એટલો તન્મય થઈ જાય છે, જોડાઈ જાય છે કે તેની પાસે ધર્મને સાંભળવા કે સમજવા માટે સમય જ હોતો નથી. આમ, પ્રતિકૂળતા આવતા પ્રતિકૂળતાના લક્ષ્ય જ ક્ષણિકપણાનો બોધ જીવને નિત્યની અનુભૂતિ સુધી લઈ જતો નથી.
