________________
૨૪
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
પુણ્યના ઉદયમાં પોતાની વૃત્તિ તપાસો
દરેક જીવોએ પોતાની વૃત્તિને દરેક પળે તપાસવી જોઇએ. જેમકેકોઇને એવા વિકલ્પ ઉત્પન્ન થાય છે કે મારે પેન જોઇએ છે. તે વ્યક્તિને પેન પ્રાપ્ત કરવાના ભાવ બે પ્રકારથી આવી શકે છે. પહેલો એ કે હું મહેનત કરૂં અને પૈસા કમાઇને પેન ખરીદું. બીજોએ કે હું કોઇના ખીસ્સામાંથી પેન છીનવી લઉં. તે બંને પ્રકારથી મળતી પેનમાં પુણ્ય તો ખર્ચાય જ છે, કમાઇને ખરીદેલી પણ પુણ્યના ઉદયથી મળી છે અને છીનવીને મળેલી પણ પુણ્યના ઉદયથી મળી છે, બંને સ્થિતિમાં મહત્વ વૃત્તિનું છે. તેથી દરેક સમયે જીવે પોતાની વૃત્તિનો વિચાર કરવો જોઇએ.
આત્મામાં રહેલા રાગ-દ્વેષરૂપ વિકારીભાવોનું પ્રગટરૂપ વિકલ્પ છે. જે વિકલ્પ આત્મામાં ઉત્પન્ન થાય છે, તે આત્મામાં પડેલી વૃત્તિનું પ્રગટ સ્વરૂપ છે. જો આત્મામાં રાગ-દ્વેષનું અસ્તિત્વ જ ન હોય તો વિકલ્પ ન હોય. તેથી જ પૂર્ણ વીતરાગી અરિહંત અને સિદ્ધ પરમાત્મા પૂર્ણ નિર્વિકલ્પ છે.
