________________
દ્રવ્યાર્થિક નયે સામાયિક તે આત્મા છે, આત્માનો સામાયિક પરિણામ છે. (૧)
એ સામાયિક પરિણામ ત્રણ રૂપે હોય છે : સામ, સમ અને સમ્મ.
સામ છે મધુર પરિણામ. મૈત્રીનો ભાવ. બધા જ આત્માઓ ભણી લંબાયેલ મૈત્રીપૂર્ણ હાથ.
અતીત અનન્ત જન્મોમાં એક જ લય પર ચલાયેલું : પોતાના અહમને પંપાળનાર પ્રત્યે ગમાનો ભાવ અને અહને ખોતરનાર પ્રત્યે અણગમો. એ રીતે, આપણે માત્ર આપણી જાતને જ ચાહેલી. બીજાને ચાહવાનું કારણ આપણું “હું જ હતું. મને અનુકૂળ છે; માટે એ સારી વ્યક્તિ છે.
જાતને ચાહી, બીજાને ધિક્કાર્યા, અવગણ્યા. અગણિત અતીતમાં કરેલી આ ભૂલનું પ્રાયશ્ચિત્ત શું? પ્રાયશ્ચિત્ત એ જ કે પોતાની જાતને બધાથી હીન ગણવી. બીજાં વ્યક્તિત્વોમાં રહેલ સિદ્ધત્વનો આદર કરવો.
કુમારપાળ મહારાજા પાટણથી પરમપાવન શત્રુંજય ગિરિરાજના છ'રીપાલિત યાત્રાસંઘમાં; મહાગુરુ કલિકાલસર્વજ્ઞ પૂજ્ય હેમચન્દ્રાચાર્યની નિશ્રામાં.
(૧) આત્મઉત્થાનનો પાયો, પૃ. ૩૨૯
સ્વાનુભૂતિની પગથારે છ ૭૫
