________________
નગરમાં વાસ કે જંગલમાં; એ તો અજ્ઞાની જનનું મન્તવ્ય હોઈ શકે. આત્મદર્શી સાધક ન તો જંગલમાં રહે છે, ન નગરમાં. એ તો છે પોતાની ભીતર.
અષ્ટાવક્ર ઋષિ કહે છે : अहो जनसमूहेऽपि, न द्वैतं पश्यतो मम । अरण्यमिव संवृत्तं, क्व रति करवाण्यहम् ॥ २, २१ ॥
લોકોની ભીડની વચ્ચે રહેનાર સાધક પણ જો પોતાની ભીતર જ રહેતો હોય તો એના માટે એ ભીડમાં અને જંગલમાં કોઈ ફરક નથી.
જ્ઞાતાભાવનો આ કળશ. નિર્લેપદશાવાળી ચિત્તની આ આધારશિલા. સમભાવને રાખવાનું મઝાનું આ આધારપાત્ર.
એમાં ભરાશે સમ-રસ.
અત્યાર સુધી, સામાયિક લેનાર સાધક “કરેમિ ભંતે ! સામાઇયે...” કહીને સમભાવમાં રહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરતો. પણ ચિત્ત વિભાવમાં ન જ જાય એવી એની જાગૃતિ નહોતી; પરિણામે સમભાવનું ગ્રહણ થઈ શકતું નહોતું.
સમભાવ અને વિભાવ છે આમને-સામને. વિભાવમાં ચિત્ત હોય ત્યારે એમાં સમભાવ શી રીતે આવી શકે ?
હવે, જ્ઞાતાભાવની આધારશિલા આવેલ હોઈ સમ-રસ તેમાં
રહેશે.
સ્વાનુભૂતિની પગથારે છે ૬૯
