________________
૮૧
પાણી પૂર્વજનું ખોનારા, જાગ્યા આવા એને વંશ, બાપનામના બોળી બેઠા, ધિક્ક! ધિક્ક! એના આ અંશ; મરો બૂડીને નરો બાયલા ઢાંકણીમાં નાખીને નીર, આર્યકીર્તિને ઝાંખપ દીધી, તમને એનો બટ્ટો શિર! ૨૨ હા શિવ! હા શિવ! ગજબ થયો શો!અજબ થઉં છું નીરખી આમ, આર્ય પરાધીન દીન થયાથી, રે'તી નથી હૈયામાં હામ ! કાળજડું કંપે કરુણાથી સ્થિતિ અવલોકીને આમ ! ઢળું ઘરણીએ મૂર્છા પામી, ભાખી હર! હર! હર! હર! રામ! ૨૩ શું પ્રાચીન પૂર્વજ સંભારું ! આંખે આંસુ આવે, વીર ! શી હિમ્મત એના હૈયાની, રે ! શાં એનાં નૌતમ નીર ! હાય! હાય! આ ગતિ થઈ શી? હાય ! હાય ! શો કાળો કેર! ‘રાય’ હૃદય ફાટે છે હર ! હર ! નથી જોવાતી આવી પેર. ૨૪
મિત્રપરીક્ષા
(દોહરા)
મોતીપરીક્ષા ઘણ અને, મુનિપરીક્ષા વામ; શૂરપરીક્ષા યુદ્ધ ને, મિત્રપરીક્ષા કામ.
કુમિત્રનિંદા (દોહરા)
ખસે કષ્ટમાં વેગળા, કરી કુમિત્ર જીહાર; પાણીમાં પડતાં તરત, જૂઠો રંગ જનાર. ૧ દેખે દોલત ત્યાં સુધી, પૂરો બતાવે પ્યાર; તે ખસતાં આઘાં ખસે, કુમિત્ર, વેશ્યા, નાર. ૨
