________________
૫૮ પરમ આશાથી પ્રેરણા અવળ કળાય ન કાંઈ; જીત હારની જુક્તિ સૌ, પાસા આશા માંહી. ૯ ભાષણ ભાખે ભલભલાં, તકે કરે નવ તેમ; પોથી કેરાં રીંગણાં, ગણે વિપ્રજી જેમ. ૧૦ ડાહ્યો દુશ્મન ઠીક પણ, મૂરખ મિત્ર નહિ ઠીક; દાનો નિર્ધન ઠીક પણ, કંજૂસ ઘની અઠીક. ૧૧ કાળા કર્મે વિશ્વમાં, રહે રોજ કાળાશ; શશિ ગૌતમના શાપથી, પામ્યો રોગ વિનાશ. ૧૨ વિનાશ વખતે વેગથી, મતિ ફેરવે કાળ; ધૂત રમ્યા ડાહ્યા થઈ ઘર્મરાજ મહિપાળ. ૧૩ શાણો શત્રુ સમજશે, કરે દયા પણ કાંઈ રામે રાવણ મારતાં, કરી વિષ્ટિ ચતુરાઈ. ૧૪ સજ્જન ગુણનો સર્વદા, દે બદલો સુખદાત; વૃઢ પ્રેમે પૂજાય છે, હનુમાન હરિ સાથ. ૧૫ ઊંડા તર્ક વિના અતિ, બિગડે કામ બનેલ; પાયા વણનો ઝટ પડે, પ્રૌઢ અમૂલ્ય મહેલ. ૧૬ જબરા કેરા જંગમાં, નિર્બળ પામે નાશ, મહિષે મહિષ લઢે તહાં, વચ્ચે વૃક્ષ-વિનાશ. ૧૭ ફંડા મિત્ર રાખે નહીં, સબલ-અબલનો ભેદ; સત્ય સુદામા-કૃષ્ણનો, પૂરણ પ્રેમ અભેદ્ય. ૧૮ સત્ય પ્રેમની સર્વદા, ખૂબી પુનિત ખચીત; લોહ મોહ પામે પૂરો ચુંબક દેખી ચિત્ત. ૧૯ સત્કવિના શુભ ગ્રંથથી, ગંડુ થાય ગુણવાન;
પંચતંત્રથી પંડિતે, મૂર્ણ કર્યા મતિમાન. ૨૦ ઓગસ્ટ, ૧૮૮૫
(વિજ્ઞાનવિલાસ)
