________________ એવાં જ્ઞાની પુરુષને ત્યાર પછી પરભાવનાં કાર્યને જે કંઈ પ્રસંગ રહે છે, તે પ્રસંગમાં પ્રવર્તતાં પ્રવર્તતાં પણ તેથી તે જ્ઞાનીનો સંબંધ છૂટયા કરે છે, પણ તેમાં હિતબુદ્ધિ થઈ પ્રતિબંધ થતો નથી. આ પ્રમાણે જ્ઞાનભાવનું (આત્મભાવનું) અને રાગભાવનું ભિન્નપણું શબ્દથી, અર્થથી અને સ્વસંવેદનથી જેને ભાસે છે તેના અંતરમાં પ્રજ્ઞાને પ્રકાશ થતાં જગતના સમસ્ત પદાર્થો અને ભારે પ્રત્યે સાચી ઉદાસીનતા ઊપજે છે; અને તે ઉદાસીનતા ક્રમશઃ વિકાસ પામતી પામતી તે સાધકને પૂર્ણ પદની પ્રાપ્તિમાં સહાયકારી થાય છે. કહ્યું છે કેઃ સુખકી સહેલી હૈ અકેલી ઉદાસીનતા, અધ્યાત્મની જનની તે ઉદાસીનતા.પ દર્શનમોહ વ્યતીત થવાથી જ્ઞાનીના માર્ગમાં પરમભક્તિ સમુત્પન્ન થાય છે, તત્તપ્રતીતિ સમ્યફપણે ઉત્પન્ન થાય છે. તત્ત્વ પ્રતીતિ વડે શુદ્ધ ચૈતન્ય પ્રત્યે વૃત્તિને પ્રવાહ વળે છે. આ પ્રમાણે “સ્વ” અને “પરનું યથાર્થ ભાસન થતાં, હેયસ્વરૂપ એવા જે સાંસારિક પદાર્થો અને ભાવે તથા ઉપાદેય એવું જે શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ અને તેની પ્રાપ્તિના ઉપાયોને તેના અંતરમાં દઢ નિશ્ચય થઈ જાય છે. જે પદાર્થોનું માહાસ્ય દૃષ્ટિમાં ઓછું થઈ ગયું અને જે પ્રસંગોની અગત્યતા જીવનમાં ગૌણ થઈ ગઈ તેવા પદાર્થો કે પ્રસંગે, પૂર્વકર્મોદય હતાં કેઈક જ્ઞાની પુરુષને રહે તોપણ તે પદાર્થો અને પ્રસંગોમાં તેને હિતબુદ્ધિ કેવી રીતે થઈ શકે? તે સર્વે તેને સારહીન જ ભાસે છે; અને આ જ સાચા જ્ઞાનનું માહામ્ય છે કે જે પ્રગટતાં તે જ્ઞાનીને જગતના કોઈ પણ પદાર્થ, પ્રસંગ કે વિભવ આંતરિક રુચિ ઉપજાવી શકતાં નથી; સર્વથા પ્રતિબંધનું કારણ થઈ શકતાં નથી. કહ્યું છે કેઃ 9 , | (ચોપાઈ) જ્ઞાન કલા જિનકે, ઘટ જાગી, તે જગમાંહિ સહજ વિરાગી; જ્ઞાની મગન વિગેસુખ માંહિ. યહ વિપરીતિ સંભ નહિ.' 5. શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર, પત્રાંક 77. 6. એજન, પત્રાંક 901. 1. સમયસારનાટક, નિર્જરાધાર, 41. અધ્યાત્મને પંથે
