________________ શ્રી જ્ઞાની પુરુષોએ સમ્યક્દર્શનના મુખ્ય નિવાસભૂત કહ્યાં એવાં આ છ પદ અત્રે સંક્ષેપમાં જણાવ્યાં છે. સમીપમુક્તિગામી જીવને સહજ વિચારમાં તે સપ્રમાણુ થવા યોગ્ય છે, પરમ નિશ્ચયરૂપ જણાવા ગ્ય છે, તેને સર્વ વિભાગે વિસ્તાર થઈ તેના આત્મામાં વિવેક થવા યોગ્ય છે. આ છ પદ અત્યંત સંદેહરહિત છે એમ પરમપુરુષે નિરૂપણ કર્યું છે. એ છ પદને વિવેક જીવને સ્વસ્વરૂપ સમજવાને અર્થે કહ્યો છે. શ્રવણ કીર્તન ચિંતવન, વન્દન સેવન ધ્યાન 1 ) લઘુતા સમતા એકતા નવધા ભક્તિ પ્રમાણ આ પ્રકારે સંક્ષેપમાં બંધનાં કારણેથી વિપરીત સ્વભાવવાળો મુખ્ય પાંચ ભાવે મોક્ષપદની પ્રાપ્તિના ઉપાયરૂપ બતાવ્યા, જે કારણો સેવવાથી કર્મબંધ અટકે છે અને મોક્ષપદ કામ કરીને પ્રગટે છે. કહ્યું છે : (દોહા) / જે જે કારણ બંધના, તેહ બંધને પંથ, 6 તે કારણ છેદક દશા, મેક્ષપંથ ભવ અંત. vv કર્મ મેહનીય ભેદ બે દર્શન ચારિત્ર નામ, હણે બોધ વીતરાગતા, અચૂક ઉપાય આમ. 10 કર્મબંધ ક્રોધાદિથી, હણે ક્ષમાદિક તેહ, પ્રત્યક્ષ અનુભવ સર્વને, તેમાં શો સંદેહ? - 104 રત્નત્રય ગહ ભવિક જન, જિઆજ્ઞા સમ ચાલિયે. નિશ્ચય કર આરાધના કરમ બંધકે જાલિયે.૪ આ પ્રમાણે “મેક્ષને ઉપાય છે એવા છઠ્ઠા પદનું વ્યાખ્યાન પૂરું થયું. જેમણે શુદ્ધ આત્માને અનુભવ કર્યો છે તેવા જ્ઞાની મહાત્માઓએ એમ કહ્યું છે કે, જે સાધક જીવ આ છ પદને સેવે છે તે સમ્યકત્વને સેવે છે કારણ કે સમ્યક્ત્વ(યથાર્થ દષ્ટિ)ની પ્રાપ્તિમાં આ છ પદનું પરિણામ મૂળભૂત છે. જે કઈ સાચો–ભવ્ય-જિજ્ઞાસ -સાધક, મધ્યસ્થ થઈને આ છ પદને શાંતિથી વિચાર કરે છે તેને તે પદેની અંદર રહેલું શાશ્વત સત્ય સમજાતું જાય છે અને વિવેકજ્ઞાનની જ્યોતિ તેના હદયમાં જાગ્રત થાય છે. વસ્તુસ્વરૂપને નિશંકપણે તેના અંતરમાં નિર્ધાર થતાં તેને જરૂર એમ ભાસે 2. સમયસારનાટક, મોક્ષદાર, 8. 3. શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર, 99, 103, 104, 4. શ્રી ક્ષમાવાણી-પૂજા (શ્રીમ-લકૃત) 5. જ્ઞાન-દર્શન-સંયમ, અધ્યાત્મને પંથે 33