Page Text
________________ તે રાગદ્વેષાદિ પરિણામ છતાં જીવન્મુક્તપણું સર્વથા માનીને જીવન્મુક્ત દશાની જીવ આસાતના કરે છે,–એમ વર્તે છે. સર્વથા રાગદ્વેષ પરિણામનું પરિક્ષીણુપણું જ કર્તવ્ય છે. અત્યંત જ્ઞાન હોય ત્યાં અત્યંત ત્યાગ સંભવે છે. અત્યંત ત્યાગ વિના અત્યંત જ્ઞાન ન હોય એમ શ્રી તીર્થકરે સ્વીકાર્યું છે. જ્યાં વધતી ઓછી કક્ષાના પણ રાગાદિ અંશે વિદ્યમાન છે ત્યાં પિતાને સર્વથા જીવન્મુક્ત માનવરૂપી ભૂલ કરનારા મહાન દેષને પાત્ર થઈને જ્ઞાની પુરુષના માર્ગથી વિરુદ્ધ વર્તનાર છે એમ જાણીએ છીએ. જે સાચા જ્ઞાની અને સમ્યગુદષ્ટિ મહાત્મા છે તે તે આત્મામાંથી સર્વ પ્રકારના સ્થળ અને સૂક્ષ્મ રાગશેને હેયપણે શ્રદ્ધાને તેના ઉન્મેલનમાં પિતાના જીવનનો વધુમાં વધુ પુરુષાર્થ લગાડે છે અને કવચિત્ કદાચિત તેમાં સફળતા ન મળે તે પણ વારંવાર પૂવે થયેલા મહાપુરુષના ચારિત્રાદિનું અવલંબન લઈ પોતાના આત્મામાં પુરુષાર્થ ઉપજાવી અપ્રમત્તપણે શુદ્ધાત્મદશાને પ્રગટ કરવા કમર કસે છે, કારણ કે તેવી સંપૂર્ણ વીતરાગદશા પ્રગટ કરવી તે જ જ્ઞાનીમુમુક્ષુનું અંતિમ ધ્યેય છે. - હવે, જ્ઞાન અને ત્યાગનું સહચારીપણું દર્શાવે છે. અહીં, જ્ઞાન એટલે સમ્યગ્ર-દશન જ્ઞાન-ચારિત્રની એક્તારૂપે પરિણમેલે આત્માને ભાવ. ત્યાગ શબ્દને અર્થ નિષેધાત્મક રીતે આગળ કહેશે, વિધેયાત્મક દ્રષ્ટિથી વિચારતાં આત્માના મુખ્ય દસ ધર્મોમાં રહેલા ત્યાગધર્મનું સ્વશક્તિ પ્રમાણે પ્રગટ થવું તે. + આત્મા જ્યારે પરદ્રવ્યોને આશ્રય કરવાનું છોડી દે છે અને પિતાનાં ગુણદ્રવ્યમાં જ ટકે છે ત્યારે તેને પરમાર્થ ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય છે. “આ હું છું, “આ હું છું એવી જગતના પદાર્થોમાં અહં બુદ્ધિની ભાવના તે જ અજ્ઞાન છે. અને આ જ્ઞાનદર્શનસ્વરૂપ”, “હું આ જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા”, એવી દૃષ્ટિ અને એવું સંચેતન-સંવેદન, એવી આત્મઉપગની જાગૃતિ, તે સાચું જ્ઞાન છે. - જેમ જેમ જ્ઞાન વર્ધમાન થાય છે તેમ તેમ સ્વસ્વરૂપને પરિચય વધતો જાય છે અને પરવસ્તુને પરિચય ઘટતું જાય છે. ઘનિષ્ઠપણે જ્યાં સ્વસ્વરૂપને પરિચય થાય ત્યાં સમાધિદશા હોય છે, કારણ કે સર્વશક્તિથી, બુદ્ધિપૂર્વક જ્યારે સ્વરૂપનો પરિચય કરે ત્યારે નિર્વિક૯પ-આત્માનુભૂતિના આનંદની દશા પ્રગટે છે. આ દશા મુખ્યપણે મુનિપણાની છે, જ્યાં અપ્રમત્ત પુરુષાર્થની મુખ્યતા છે, કવચિત પ્રમાદના ધક્કાથી પાછી પ્રમત્ત દશા પણ આવી જાય છે. -+ () ૩રમક્ષમામાર્યવાર્નવવર્ષમતાયાવિચત્રહ્મiળ ધઃ |–તત્વાર્થસૂત્ર, 9 ક. - (2) ન ર્મ ના ન પ્રગયા ન ધન સ્થાનને અમૃતતરવાના કેવલ્ય ઉપનિષદ. (કર્મોથી નહિ, પ્રજાથી નહિ ધનથી નહિ, એક માત્ર ત્યાગથી જ અમરત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે.) 78 અધ્યાત્મને પંથે
| SR No. | 007117 |
| Book Title | Adhyatmane Panthe |
| Original Sutra Author | Shrimad Rajchandra |
| Author | Mukund Soneji |
| Publisher | Satshrut Seva Sadhna Kendra |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 6 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |