________________
શ્રી ભક્તામર-સ્તાત્ર
મહાકવિ શ્રી માનતુંગાચાર્ય
પેાતાની અંતરંગ શ્રેષ્ઠ ભક્તિ અને ચમત્કારિક કવિત્વ દ્વારા શ્રીઋષભદેવ ભગવાનના અદ્ભુત સ્તાત્રની—શ્રી ભક્તામરસ્તાત્રની—રચના કરનાર શ્રી માનતુંગાચાર્ય સાતમી શતાબ્દીના એક મહાન સત્પુરુષ થઈ ગયા.
જીવન પરિચય : આચાર્યશ્રીના જીવન સંબંધી અપૂર્ણ અને વિવાદાસ્પદ માહિતી ઉપલબ્ધ થાય છે. તેમના જન્મસ્થળ, કુળ કે ગુરુપરંપરા વિષે પણ પ્રમાણપૂર્વકની નક્કર હકીકતનેા અભાવ વર્તે છે. માત્ર તેએ રાજા હર્ષ કે રાજા ભેાજના સમયમાં થયા હેાવા જોઈએ એવી વિદ્વાનાની માન્યતા છે. ડા. કીથ તથા પં. શ્રી ગૌરિશંકર ઓઝા વગેરે ઇતિહાસવેત્તાઓએ પેાતાના સંશોધન દ્વારા તેમને હર્ષકાલીન માન્યા છે. સમ્રાટ હર્ષના રાજ્યકાળ ઈ. સ. ૬૦૬ થી ૬૪૭ છે, તેથી આચાર્યશ્રી પણ સાતમી શતાબ્દીમાં વિદ્યમાન હતા અને પ્રસિદ્ધ સંસ્કૃત મહાકવિ બાણુના સમકાલીન હતા.
તેમના જમાનામાં પરમાત્માની સ્તુતિ દ્વારા ચમત્કાર બતાવવાની એક પ્રકારની પ્રણાલિકા સર્વત્ર પ્રવર્તતી હતી. જૈનગુરુ પાસે આવી વિદ્યા છે કે કેમ
* ‘પ્રભાવકચરિત’માં જણાવ્યા પ્રમાણે તેઓ બનારસનાં વિદ્રાન શ્રેષ્ઠી ધનદેવના પુત્ર હતા અને તેમની માતાનું નામ ધનથી હતું.
૨૬
