________________
પ્રરૂપણા ખોટી સાબિત થશે. તે શક્ય જ નથી. માટે સ્વીકારવું જ પડશે કે સર્વ જીવો મોક્ષના અધિકારી છે. છતાં, દુર્ભાગ્યની વાત છે કે આપણા જ્ઞાની ભગવંતોએ આટલું સ્પષ્ટ કહ્યું હોવા છતાં આપણે જિનેશ્વરના માર્ગે જ ચાલનારા આત્માઓને મિથ્યાત્વી કહીને નિંદા, ટીકા કરતાં રહીએ છીએ, તે ઉચિત છે? વિચારજો .
આ વાતને સમર્થન આપવા સાથે સમંતભદ્રાચાર્યજી કહે છે –
पर्याप्तं वेषचिन्तया ।
વેષની ચિંતાથી સર્યું. મોક્ષ વેષથી કે બાહ્ય લિંગોથી નથી મળતો પરંતુ ગુણથી મળે છે. ગૃહસ્થ હોય કે સાધુ હોય, અન્યમતાનુયાયી હોય કે જિનમતાનુયાયી હોય - કોઈ પણ જીવ ગુણોના વિકાસ દ્વારા મોક્ષ પામી શકે છે. માટે જ આત્માના વિકાસ માટે જે ક્રમ તે ગુણઠાણાને આધારે છે, પરંતુ વેષના આધારે નથી. શાસ્ત્રોમાં ગુણસ્થાનક કહ્યું છે, વેષસ્થાનક નહી.
એવું બની શકે કે દેખીતી રીતે છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે દેખાતો સાધુ પ્રથમ ગુણસ્થાનકે હોય અને પ્રથમ ગુણસ્થાનકે દેખાતો જીવ આત્મકલ્યાણના માર્ગે આગળ વધી જાય. સાધુ હોઉં, સામાયિકાદિ વિશિષ્ટ આરાધના કરતો હોઉં પણ જો નિરંતર પરપરિણતિ, બહિર્ભાવમાં જ રમતો રહું તો આત્મકલ્યાણના માર્ગથી બહૂ જ દૂર છું. એ નિઃશંકપણે સમજી લેવું. મોક્ષ માટે રાગાદિથી પર બનવું તે જ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.
કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્ય મહારાજા મહાદેવ બત્રીશીમાં લખે છે –
