________________
५१८
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
[शस्प-कवले] शष्प-कवल । प्रथमा सि । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० → स० । 'र-सोर्ल-शौ' (४।२८८) स० → श० । अनेन षस्य सः । 'अत एत्सौ०' (४।२८७) एत्वं - ल० → ले० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् शस्पकवले।
[उस्मा] ऊष्मन् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक्-न्लुक् च । 'पुंस्यन०' (३५६) इत्यतिदेशात् 'राज्ञः' (३।४९) आ० । 'हस्वः संयोगे' (१९८४) ऊ० → उ० । अनेन षस्य सः उस्मा ।
[निस्फलं] निष्फल । प्रथमा सि । अनेन षस्य सः । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः निस्फलं ।
[धनुस्खण्डं] धनुष्खण्ड । प्रथमा सि । अनेन षस्य सः । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१२२३) अनुस्वारः धनुस्खण्डं ।
[गिम्हवांशले] ग्रीष्मवासर । प्रथमा सि । 'हुस्वः संयोगे' (१८४) ग्री० → ग्रि० । 'सर्वत्र ल-व०' (२६७९) लुक् । 'पक्ष्म-श्म-ष्म०' (२१७४) ष्म० → म्ह० । 'अत एत्सौ पुंसि०' (४।२८७) एत्त्वं - २० → रे० । 'र-सोर्ल-शौ' (४।२८८) स० → श० - रे० → ले० । 'अन्त्यव्य०' (१२११) स्लुक् गिम्हवाशले ॥२८९॥
ट्ट-ष्ठयोः स्टः ॥ ८।४।२९० ॥ द्विरुक्तस्य टस्य षकाराक्रान्तस्य च ठकारस्य मागध्यां सकाराक्रान्तः टकारो भवति । ट्ट - पस्टे । भस्टालिका । भस्टिणी ॥ ष्ठ-शुस्टु कदं । कोस्टागालं ॥ [ट्ट-ष्ठयोः स्टः] दृ-ष्ठ षष्ठी ओस् । स्ट प्रथमा सि ।
[पस्टे] पट्ट । प्रथमा सि । अनेन दृ० → स्ट० । 'अत एत्सौ पुंसि०' (४।२८७) एत्त्वं-स्ट० → स्टे० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् पस्टे ।
[भस्टालिका] भट्टारिका । प्रथमा सि । अनेन डा० → स्टा० । 'र-सोर्ल-शौ' (४।२८८) रि० → लि० । 'अन्त्यव्य०' (११११) स्लुक् भस्टालिका ।
[भस्टिणी] भट्टिनी । प्रथमा सि । अनेन ट्टि० → स्टि० । 'नो णः' (१।२२८) नी० → णी० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् भस्टिणी ।
[शुस्टु कदं] सुष्ठ कृतम् । 'र-सोर्ल-शौ' (४।२८८) सु० → शु० । अनेन ष्ठु० → स्टु० । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) कृ० → क० । 'तो दोऽनादौ०' (४।२६०) तस्य दः शुस्टु कदं ।। [कोस्टागालं ] कोष्ठागारम् । अनेन ष्ठा० → स्टा० । 'र-सोर्ल-शौ' (४।२८८) रं० → लं० कोस्टागालं ॥२९०॥
स्थ-र्थयोस्स्तः ॥ ८।४।२९१ ॥ स्थ-र्थ इत्येतयोः स्थाने मागध्यां सकाराक्रान्तः तो भवति ॥ स्थ - उवस्तिदे । शुस्तिदे ॥ र्थ - अस्तवदी । शस्तवाहे ॥ [स्थर्थयोस्स्तः ] स्थ-र्थ षष्ठी ओस् । स्त प्रथमा सि ।
[ उवस्तिदे] उपस्थित । प्रथमा सि । 'पो वः' (१२२३१) प० → व० । अनेन स्थि० → स्ति० । 'तो दोऽनादौ०' (४।२६०) त० → द० । 'अत एत्सौ पुंसि०' (४।२८७) द० → दे० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् उवस्तिदे।
