________________
४०
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[ऊसो] उस्र । प्रथमा सि । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । अनेन दीर्घः - उ० → ऊ० । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० ऊसो ।
[वीसम्भो] विस्रम्भ । प्रथमा सि । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । अनेन दीर्घः - वि० → वी० । 'अतः से?ः' (३।२) सि० → डो० → ओ० वीसम्भो ।
[विकासरो] विकस्वर । प्रथमा सि । 'सर्वत्र' (२७९) व्लुक् । अनेन दीर्घः - क० → का० । 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० विकासरो ।
[नीसो] निस्व । प्रथमा सि । 'सर्वत्र.' (२१७९) व्लुक् । अनेन दीर्घः - नि० → नी० । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० नीसो। .
[नीसहो] निस्सह । प्रथमा सि । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) इति स्लुक् । अनेन दीर्घः - नि० → नी० । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० नीसहो ॥४३॥
अतः समृद्ध्यादौ वा ॥ ८।१।४४ ॥ समृद्धि इत्येवमादिषु शब्देषु आदेरकारस्य दीर्घो वा भवति ।
सामिद्धी समिद्धी । पासिद्धी पसिद्धी । पायडं पयर्ड । 'पाडिवया पडिवया । पासुत्तो पसुत्तो । पाडिसिद्धी पडिसिद्धी। सारिच्छो सरिच्छो । माणंसी मणंसी । माणंसिणी मणंसिणी । आहिआई अहिआई । पारोहो परोहो । पावासू पवासू । पाडिप्फद्धी पडिप्फद्धी ॥
समृद्धि । प्रसिद्धि । प्रकट । प्रतिपत् । प्रसुप्त । प्रतिसिद्धि । सदृक्ष । मनस्विन् । मनस्विनी । 'अभिजाति । प्ररोह । प्रवासिन् । प्रतिस्पर्द्धिन् ।
आकृतिगणोऽयम्, तेन-अस्पर्शः → आफंसो । परकीयम् → पारकेरं पारक्कं । प्रवचनम् → पावयणं । चतुरन्तम् → चाउरन्तं इत्याद्यपि भवति । _[अतः समृद्ध्यादौ वा ] अत् षष्ठी ङस् । संमृद्धिरादिर्यस्याऽसौ समृद्ध्यादिस्तस्मिन् = समृद्ध्यादौ । सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि ।
[सामिद्धी समिद्धी] समृद्धि (२) । 'इत्कृपादौ' (१।१२८) मृ० → मि० । अनेन वा दीर्घः - स० → सा० । प्रथमा सि । 'अक्लीबे सौ' (३।१९) दीर्घः । 'अन्त्य०' (१।११) स्लुक् सामिद्धी समिद्धी ।
[पासिद्धी पसिद्धी ] प्रसिद्धि (२) । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । अनेन वा दीर्घः - प० → पा० । प्रथमा सि । 'अक्लीब सौ' (३।१९) दीर्घः । 'अन्त्य०' (१।११) स्लुक् पासिद्धी पसिद्धी ।
[पायडं पयडं] प्रकट (२) । प्रथमा सि । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । अनेन वा दीर्घः - प० → पा० । 'क-गच-ज०' (१।१७७) क्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अस्य यः । 'टो डः' (१।१९५) ट० →ड० । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१९२३) अनुस्वारः पायडं पयडं ।
[पाडिवया पडिवया] प्रतिपत् (२) । प्रथमा सि । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । अनेन वा दीर्घः - प० → पा० । 'प्रत्यादौ डः' (१।२०६) तस्य डः । 'पो वः' (१।२३१) प० → व० । 'स्त्रियामादविद्युतः' (१।१५) त्० → आ० । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अस्य यः । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् पाडिवया पडिवया । १. सर्वमुद्रितेषु पाडिवआ पडिवआ । २. G. अभियाती । M. अभियाति । ३. B. समृद्धिरादौ ।
