________________
२८०
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
[स च्च य रूवेण] स च्च च । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) च्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अ० → य० । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप् स च्च य ।।
रूप । तृतीया टा । 'टा-आमोर्णः' (३।६) टा० → ण । 'टाण-शस्येत्' (३।१८) प० → पे० । 'पो वः' (१२२३१) पे० → वे० रूवेण ।
[स च्च सीलेण] स च्च शील । तृतीया टा । 'श-षोः सः' (१।२६०) शी० → सी० । 'टा-आमोर्णः' (३६) टा० → ण । 'टाण-शस्येत्' (३।१४) ल० → ले० सीलेण ॥१८४॥
बले निर्धारण-निश्चययोः ॥ ८।२।१८५ ॥ बले इति निर्धारणे निश्चये च प्रयोक्तव्यम् ॥ निर्धारणे - बले पुरिसो धणंजओ खत्तिआणं ॥ निश्चये - बले सीहो । सिंह एवाऽयम् ॥
[बले निर्धारणनिश्चययोः ] बले सप्तमी ङि । (प्रथमा सि) । निर्धारणं च निश्चयश्च = निर्धारणनिश्चयौ, तयोः = निर्धारणनिश्चययोः ।
[बले पुरिसो धणंजओ खत्तिआणं] बले । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् । बले ।
पुरुष । 'पुरुषे रोः' (१।१११) रु० → रि० । 'श-षोः सः' (१।२६०) ष० → स० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० पुरिसो।
धनंजय । 'नो णः' (१।२२८) नं० → णं । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) य्लु क् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० धणंजओ।।
क्षत्रिय । 'क्षः खः क्वचित्तु०' (२२३) क्ष० → ख० । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) द्वित्वंति० → त्ति० । 'क-ग-च-ज०' (१३१७७) यलुक् । षष्ठी आम् । 'टा-आमोर्णः' (३६) आम्० → ण । 'जस्-शस्ङसि०' (३।१२) अ० → आ० खत्तिआणं
[बले सीहो] सिंह । 'विंशत्यादेर्लुक (१२२८) अनुस्वारलुक् । 'ईजिह्वा-सिंह-त्रिंशद्विशतौ त्या' (१९२) सि० → सी० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० सीहो ॥१८५।।
किरेर-हिर किलार्थे वा ॥ ८।२।१८६ ॥ किर-इर-हिर इत्येते किलार्थे वा प्रयोक्तव्याः ।। 'कल्लं किर खर-हिअओ । तस्स इर । पिअ-वयंसो हिर ॥ पक्षे- एवं किल तेण सिविणए भणिआ ॥ [किरेर-हिर किलार्थे वा] किरेर-हिर प्रथमा सि । किलार्थ सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि । [कलं किर खरहिअओ पविसिहिइ पिउत्ति सुव्वइ जणंमि । तह वद्धसु भयवइ ! निसे जह से कलं वि य (चिअ) न होई ॥१॥]
१. कलं किल खरहिअओ पवर्सिहिइ पिओत्ति सुण्णइ जणम्मि । तह वड्ढ भयवइ ! णिसे ! जह से कल्लं चिअ ण होइ ।।
[गा० स०-११४६ । गा० को०-११४८ । व० ल०-पवसियवज्जा-३६५ । शृ० प्र०-२२।९९-२३।५३-३११८३] १. पाठां० शृ० प्र० -पवच्चसिहि । २. शृ० प्र० -दइओ । ३. व. ल. - शृ० प्र०- सुव्वइ । कल्यं किल खरहृदयः प्रवत्स्यति प्रिय ! इति श्रूयते जने । तथा वर्धस्व भगवति ! निशे ! यथा तस्य कल्यमेव न भवति ॥
