Page Text
________________
१८०
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
[मच्छलो मच्छरो] मत्सर (२) । अनेन त्सस्य छः । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'हरिद्रादौ लः' (१२२५४) इति बाहुलकाद् वा लत्वम् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० मच्छलो मच्छरो ।
[संवच्छलो संवच्छरो] संवत्सर (२) । अनेन त्सस्य छः । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'हरिद्रादौ लः' (१।२५४) इति बाहुलकाद् वा लत्वम् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० संवच्छलो संवच्छरो।
[चिइच्छइ ] चिकित्सति । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लुक् । अनेन त्सस्य छ: । 'अनादौ०' (२१८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'त्यादीनामाद्यत्रय०' (३।१३९) ति० → इ० चिइच्छइ ।
[लिच्छइ ] लिप्सते । अनेन प्सस्य छः । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य च: । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) ते० → इ० लिच्छइ ।
[जुगुच्छइ ] जुगुप्सते । अनेन प्सस्य छः । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य च: । 'त्यादीनामा०' (३।१३९) ते० → इ० जुगुच्छइ ।
[अच्छरा] 'अप्सरा । प्रथमा सि । अनेन प्सस्य छः । 'अनादौ०' (२१८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् अच्छरा ।
[ऊसारिओ] उत्सारित । 'अनुत्साहोत्सन्ने त्स-च्छे' (१।११४) उ० → ऊ । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) तुलुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० ऊसारिओ ।
[निच्चलो] निश्चल । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) श्लुक् । 'अनादौ०' (२२८९) चस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० निच्चलो ।
[तच्चं] तथ्य । प्रथमा सि । आर्षत्वात् थ्यस्य चः । 'अनादौ०' (२१८९) चस्य द्वित्वम् । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः तच्चं ॥२१॥
सामोत्सुकोत्सवे वा ॥ ८।२।२२ ॥ एषु संयुक्तस्य छो वा भवति ॥ सामच्छं सामत्थं । उच्छुओ ऊसुओ। उच्छवो ऊसवो ॥
[सामोत्सुकोत्सवे वा] सामर्थ्य च उत्सुकश्च उत्सवश्च = सामोत्सुकोत्सवम्, तस्मिन् = सामोत्सुकोत्सवे । सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि ।।
[सामच्छं सामत्थं ] सामर्थ्य । 'सर्वत्र०' (२७९)रलुक् । अनेन वा थ्यस्य छः । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३६२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः सामच्छं । पक्षे - सामर्थ्य । 'अधो म-न-याम्' (२।७८) यलुक् । 'अनादौ०' (२२८९) थस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वथस्य तः । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः सामत्थं ।
[उच्छुओ ऊसुओ] उत्सुक । अनेन वा त्सस्य छः । 'अनादौ०' (२८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय - तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लुक् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० १. B. G. I. J. L. M. अप्सरस् । 'स्त्रियामाद०' (१।१५) आत्वम् । पा० म०- अप्सरस्-अप्सरा → अच्छरा ।
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |