________________
१६४
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[पारो पायारो] प्राकार (२) । 'सर्वत्र०' (२।७७) लुक् । अनेन वा कस्य लुक् । प्रथमा सि । 'अतः सेझैः' (३।२) सि० → डो० → ओ० पारो । पक्षे-प्राकार । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लुक् । 'अवर्णो०' (१।१८०) आ० → या० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० पायारो ।
[आओ आगओ] आगत (२) । अनेन वा गस्य लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) लुक् । प्रथमा सि । 'अतः सेझैः' (३।२) सि० → डो० → ओ० आओ। पक्षे-आगत । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० आगओ ॥२६८।।
किसलय-कालायस-हृदये यः ॥८।१।२६९ ॥ एषु सस्वरयकारस्य लुग् वा भवति ॥
किसलं किसलयं । कालासं कालायसं । महण्णवसमा सहिआ । 'जाला ते सहिअएहिं घेप्पन्ति । निसमणुप्पिअहिअस्स हिअयं ।
[किसलयकालायसहृदये यः] किसलयं च कालायसं च हृदयं च = किसलयकालायसहृदयम्, तस्मिन् = किसलयकालायसहृदये । सप्तमी ङि । य् षष्ठी ङस् ।
[किसलं किसलयं] किसलय (२) । अनेन वा यस्य लुक् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः किसलं किसलयं ।
[कालासं कालायसं] कालायस (२) । अनेन वा यस्य लुक् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः कालासं कालायसं ।
[महण्णवसमा सहिआ ] महार्णवसम । प्रथमा जस् । 'हुस्वः संयोगे' (१९८४) हुस्वः - हा० → ह० । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । 'जस्-शसोलुंक्' (३।४) जस्लुक् । 'जस्-शस्०' (३।१२) दीर्घः महण्णवसमा । सहृदय । अनेन यलुक्। 'इत् कृपादौ' (१।१२८) ह० → हि० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) द्लुक् । प्रथमा जस् । 'जस्-शसोलुंक् (३।४) जस्लुक् । 'जस्-शस्०' (३।१२) दीर्घः सहिआ । सहृदया महार्णवसमाः सन्ति इत्यर्थः ।
[जाला ते सहिअएहिं घेप्पन्ति ] यद् । सप्तमी ङि । 'आदेर्यो जः' (१।२४५) यस्य जः । 'अन्त्यव्य०' (२११) द्लुक् । 'डेड हे-डाला- इआ काले' (३।६५) ङिस्थाने डाला० → आला. इति । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) . जकारमध्याद् अकारलोपः । 'लोकात्' (१।१।३) जाला ।
डे०
→ ए० ।
तद् । प्रथमा जस् । 'अन्त्यव्य०' (१।११) द्लुक् । 'अतः सर्वादेर्डेर्जसः' (३।५८) जस्० → 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) तमध्याद् अकारलोपः । 'लोकात्' (१।१।३) ते ।
सहृदय । तृतीया भिस् । 'इत् कृपादौ' (१।१२८) ह. → हि० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) द-ययोर्लुक् । 'भिस्भ्यस्सुपि' (३।१५) यस्य अकारस्य ए० । 'भिसो हि-हिँ-हिं' (३७) भिस्० → हिं० सहिअएहिं ।
१. ताला जाअन्ति गुणा जाला दे सहिअएहिं घेप्पन्ति । रइकिरणाणुग्गहिआई होति कमलाई कमलाई । [ध्व० लो० - द्वितीयोद्योतः । स० क० - द्वितीयः परिच्छेदः । का० प्र० - ७/१३५ । शृ० प्र० - ७।३७] तदा जायन्ते गुणा यदा ते सहृदयैर्गृह्यन्ते । रविकिरणानुगृहीतानि भवन्ति कमलानि कमलानि ।।
