________________
મારા અનુભવો ભાઈ પ્રાણજીવનના જન્મ પ્રસંગે
હું એટલે, પ્રાણજીવનની નાની બેન ઉર્મિલા.
અમારું સંયુક્ત કુટુંબ, જયાં કુટુંબના બધા સભ્યો એકજ છત્ર નીચે રહે. માતા-પિતાના હાથમાં ઘરની વ્યવસ્થાની લગામ રહે. બધા સભ્યો ઘરના મોવડીની આજ્ઞાનું પાલન કરે. ભાઈબહેનો સંગાથે રહે, લડે-ઝઘડે અને પાછા હળી-ભળી જાય. આવા કુટુંબમાં પ્રાણજીવનનો ઉછેર થયો.
પ્રાણજીવને કલકત્તામાં રહીને સંસાર-યાત્રા શરૂ કરી. જેમાં ભાભી જેવા આદર્શ પત્ની, સંતાનોનું સુખદ આગમન સાથે કુટુંબની જવાબદારી. પોતાના પર ઉપર ઊભા રહીને આ ઘરને સારી રીતે ચલાવ્યું. લક્ષ્મીદેવીને મેળવતાં નીતિ-ધર્મની મર્યાદા ક્યારે પણ ઓળંગી નહીં. જીવનમાં આવતી મુશ્કેલીઓમાં કઠોર પરિશ્રમ કરી સ્વાભિમાન દ્વારા તેને પાર કરી. સમાજસેવાના કાર્યમાં, મિત્રમંડળમાં પરિચય વધારીને સુવાસ પ્રસરાવી. પ્રાણજીવનની ઉદારતાના કારણે તેમનું ઘર એક “પરબ' જેવું બની ગયું હતું, જ્યાં મહેમાનો હોંશથી આવતા અને પ્રેમનો પ્રસાદ પામતા. આવા સ્નેહ-સ્વાગતમાં પાઠ ભજવી જાય છે સરળ મન અને નિઃસ્વાર્થ ભાવે દેવાની ભાવના ! આજે પણ લોકો આ મહેમાનગતિને ભૂલ્યા નથી. હવે થોડા યાદÍર પ્રસંગોને યાદ કરીએ :
કલકત્તાના કચ્છી સંઘમાં પ્રાણજીવને દિલ દઈને કામ કર્યું. તેમનું શ્રેષ્ઠ કાર્ય એ હતું કે કચ્છી દશા અને વીસા બન્ને સંપ્રદાયમાં એકતા
૮૨
