________________
Bhagaval 3:1:4
include Pulaka,24
Saughandhika-a ruby; five varieties of ruby have been mentioned in the Kautilya's Arthasastra, of which this is the first.25 Jyotirasa - a reddish white gem. Anjana- a variety of jewel, samiraka. Anjanapulaka-a bluish black gem. Anka a variety of gem.
Sphatika-a transparent gem, crystal. Rista a special kind of gem.
Akīrṇa....... Sprsta- for all these words, see Bhasya on Bhu. 1.47-50.
Visaya the domain of the application of the protean power. Sampräpti-accomplishment of the aforesaid object.
1. Anu. sū. 401.
2. Bha. Vr., 3.4 kena rupeņa maharddhikah? kimrüpā vā maharddhirasyeti kimmaharddhikaḥ, kiyanmaharddhika ityanye.
3. Ta. Bhā. 4.4-indrasamānaḥ sāmānikāḥ amatyapitṛgurüpädhyāyamahattaravat kevalamindratvahīnāḥ.
4. Ta. Su. Bhā. Vṛ. 4.4.sāmānikāstvindratulya bhavantyäyuṣkādibhiḥ kevalamindratvam sakalakalpadhipatvam nāsti, sesam samānam, athaḥ samanasthāne bhavaḥ sāmānikāḥ samānasya tadădeśceti vacanādaupasamkhyānikasthak, anyäsyänirdeśadindraiḥ saba samanabhavaḥ te cāmātyapitṛgurūpādhyāyamahattaravad draṣṭvyah, ama saharthe, saha bhavantītyāmāyāḥkäryälocanasamarthäḥ pitä gururupadhyayo mahattaraśca sarva ete pūjaniyāstadvat te'pi sāmānikā
iti.
5. Bha. Vr. 3.4 samanaya-indratulyayā ṛddhaya carantīti sāmānikāḥ.
6. Ta. Bha. 4.4-träāyastrimśā mantri-purohita-sthāniyāḥ.
7. (a) Ta. Sú. Bhā. Vṛ 4.4--trāyastrimśāḥ.
-:13:
(b) T.R.V. 4.4-trayastrimśadeva trayastrimśā iti.
8. In Pāli Tripitakas, the word 'tavatimsa' is used at all places. For example, see Digha Nikaya, Mahavagga. Päyäsirājaññasuttam-Tavatimsadeva upama, p.244 (Nalanda Edition).
9. Ta. Bha. 4.4-lokapälä ärakṣakārthacarasthäniyaḥ
10. Ta. Sa. Bha. Vr. 4.4 lokapälä ärakṣakärthacarasthäntyäḥ svavisayasandhirakṣaṇanirüpitä arakskäḥ, arthacharäścauroddharanikarājasthaniyadayasatatsadṛśa lokapäläḥ.
11. (a) Ta. Bha. 4.4-atmarakṣaḥ sīrorakṣāsthāniyāḥ.
(b) Ta. Sü. Bha. Vr. 4.4-marakṣaḥ Sirorakṣasthäniyaḥ udyatpraharaṇā raudräḥ prsthatovasthayinah apayäbhävät kalpanävaiyarthyamiti cet, tad na sthitimätraparipälanät pratiprakarsahetutvācca.
12. Bha. Vr. 3.4-taträdhipatyam-adhipatikarma, purovarttitvam-agragāmitvam, svämitvam svasvamitvamp, bhartrtramp posakatvam.
13. Ibid., 3.4ahay'tti akhyānakapratibaddhānīti vṛddhaḥ, athava 'ahaya'tti ahatani.
14. Ibid., 3.4evamahiddhie'tti evam maharddhika iva maharddhikaḥ, iyanmaharddhika ityanye. 15. Ibid., 3.4-yatha yuvatim yuva hastena haste gṛhṇāti kāmavaśād ghadhataragrahanato nirantarahastangulitayetyarthaḥ, drstäntäntaramaha-cakkase' tyādi, cakrasya va nabhih kimbhūtä? 'aragautta'tti arakairayuktā-abhividhina'nvitā arakayukta 'siya'tti 'syat' bhavet, athava'rakā uttāsitä-äsphālitā yasyām sā'rakottāsitā, 'evameva'tti nirantaratayetyarthaḥ prabhurjambudvipam bahubhirdevādibhirākīrṇam kartumiti yogah vṛddhaistu vyäkhyātam yathā yātrādiṣu yuvati yuno haste lagna pratibaddha gacchati bahulokapracite dese, evam yāni rūpāņi vikurvvitāni tānyekasmin kartari pratibaddhāni yathā vā cakrsya nabhireka bahubhirarakaiḥ pratibaddha ghana niśchidrā, evamatmasarīraprati-baddhairasuradevairdevībhiśca pūrayediti.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org