________________
હાવાથી લંગડા જીવ, અને સમ્યક દર્શન નહાવાથી અશ્રદ્ધાળુ જીવ પણ જન્મ-જરામરણુરૂપી ભીષણ દુઃખાના પ્રચંડ અગ્નિથી પ્રજવલિત આસંસારરૂપી વનમાંથી નીકળી શકતા નથી. જેમ આંધળા, લંગડા અને અશ્રદ્ધાળુ વનાગ્નિમાં બળી મરે છે તેમ આજીવે પણ સંસારાગ્નિમાં ખળી મરે છે. પરન્તુ જેના નેત્રા અને બેઉ ચરણા સાબૂત છે, અને અગ્નિની દાહકતા-શક્તિ પ્રત્યે પણ શ્રદ્ધા છે તે જેમ દાવાગ્નિ થી પ્રજવલિત વનને પાર કરી જાય છે તેજ પ્રકારે જે જીવા સમ્યજ્ઞાન, સમ્યકૂચારિત્ર અને સમ્યગ્દર્શનથી યુક્ત છે તે જીવા પણ જન્મ-જરા-મરણુરૂપ ભીષણ દુ:ખાના પ્રચંડ અગ્નિથી પ્રજવલિત આ સંસારરૂપી વનને પાર
કરી જાય છે.
એથી સિદ્ધ થાય છે કે એ રત્નત્રયમાંથી કેાઈ એક પણ જો એછું હાય તા સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી, એ પ્રકારના મેાક્ષને જાણે (૧૫)
પુણ્યાદિ જ્ઞાન સે ભોગ કા વિચાર
નથા પુñ ઈત્યાદિ જ્યારે પૂર્વક્ત-સ્વરૂપવાળા પુણ્ય પાપ ખધ અને મેાક્ષને જાણે છે ત્યારે દેવે તથા મનુષ્યેા સબંધી ભેગાને વાસ્તવિક વિચાર કરે છે. ઈંદ્રિય અને મનની અનુકૂલતારૂપે જેના ઉપયાગ કરવામાં આવે છે એને ભાગ કહે છે, ભાગાના વિષયમાં સાધુ એવા વિચાર કરે છે કે “એ ભેગા ભુજંગ (સર્પ)નાં જેવા ભય'કર છે, અશુચિ છે, અશુચિ પદ્માર્થાથી ઉત્પન્ન થાય છે. સડી જાય છે, ગળી જાય છે, નષ્ટ થઈ જાય છે, નિત્ય રહેતા નથી. કચે। વિવેકી મનુષ્ય એવા ભેગા ભાગવવાની અભિલાષા કરશે ? કઈ વવેકશીલ વ્યકિતને વમન કરેલાંનું ભક્ષણ કરવાની ઇચ્છા થશે ? અહા ! કાણુ ઇચ્છશે કે-હું અત્યંત દુધવાળા પરૂ અને રૂધિરના પ્રવાહમાં અવગાહન (સ્નાન) કરીશ ? શુ` કેાઈ સિંહની ગુફામાં નિવાસ કરવાની ઇચ્છા કરે છે ? ઊકળતા સીસાંની કડાઈમાં કયા બુદ્ધિમાન્ મનુષ્ય કૂદી પડવાની કામના કરે ? કોઇ કરે નહિ. અથવા ચારે બાજુએથી અગ્નિથી ધગી રહેલા ઘરમાં પેસવાનું સાહસ કાણુ કરી શકે ? અને અજગર સપનું ઉપધાન (ઓશીકુ) મના વીને સૂવાની કેણુ ઈચ્છા કરશે ? એ વિષય-ભેગ ક્ષણમાત્ર સુખ દેવાવાળા છે અને ઘણા કાળ સુધી દુઃખ દેવાવાળા છે.’” એવા વિચાર કરીને મુનિજન નિવેષઁદ (વૈરાગ્ય) ને પ્રાપ્ત કરે છે. (૧૬)
ભોગ કે વિચાર સે સંયોગાદિ કા ત્યાગ એવં સંવરધર્મ તથા શુકલ ઘ્યાન વ લોક સ્વરૂપ કા કથન
નયા નિવિવ॰ ઈત્યાદિ જ્યારે દેવસંબંધી અને મનુષ્ય સબંધી ભાગાને જાણી ૨ મુનિ સુવર્ણ –મણિ-માણિકયાદિ ખાદ્ય પરિગ્રહને તથા ક્રોધાદિ આંતરિક પરિગ્ર ર્થાત્ બાહ્યાભ્યતર પરિગ્રહને ત્યજી દે છે. (૧૭)
ગયા ચરૂ ઇત્યાદિ. જ્યારે બાહ્યાભ્યતર પરિગ્રહના મુનિ પરિત્યાગ કરે છે ત્ય ડિત થઈ જાય છે. મુંડન એ પ્રકારનાં હાય છે (૧) દ્રવ્ય-મૂન અને (ર) ભાવ સુડ તકના કેશનુ સુચન કરવુ એ દ્રવ્યમુંડન કહેવાય છે. રાગ-દ્વેષ આદિને દૂર કરવા
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૮૨