________________
અયતના સે દુઃખ ફલ પ્રાપ્તિ કાકથન એવં યતનાવાન કો પાપબન્ધન
ન હોને કા કથન
“સાઇ વિઠ્ઠનાળો' ઈત્યાદિ. અયત પૂર્વક ઊભા રહેવાથી પાપકર્મ બંધાય છે અને તેનાં કડવાં ફળ અવે છે (૨)
“સનાં સમાજે ઈત્યાદિ. ભૂમિ આદિની પ્રમાર્જના કર્યા વિના અયતનાપૂર્વક બેસવાથી પાપકર્મ બંધાય છે, અને તેનાં કડલાં ફળ મળે છે. (૩)
સાથે રાણા ઈત્યાદિ. અયતનાથી અર્થાત શાની પ્રમાર્જના કર્યા વિના શયન કરવાથી પાપકર્મ બંધાય છે અને એનાં કડવા ફળ મળે છે. (૪)
સાય સરનાનો ઈત્યાદિ. સાધુના કલપને અનુસાર પ્રાપ્ત થએલા આહારના સંજના આદિ મંડલ દેને પરિત્યાગ કર્યા વિના “ચ પડે-“ચ પડ અવાજ કરતાં ભેજન કરવાથી પાપકર્મ બંધાય છે. અને તેનાં કડવાં ફળ આવે છે. (૫).
- મરચું મારા ઈત્યાદિ અયતના પૂર્વક ભાષણ કરવાથી હિંસા થાય છે. અને પાપકર્મ બંધાય છે. એ પાપકર્મના ફળ કડવાં આવે છે.
પ્રશ્ન-હે ગુરૂ મહારાજ ! અયતનાને દૂર કરવાને માટે મુખવસ્ત્રિકા મુખ પર બાંધવામાં આવે છે, પછી તેમની પ્રત્યે ‘સાથે માતમ ” એ ઉપદેશ આપવો કેવી રીતે સંગત છે?
ઉત્તર–હે શિષ્ય ! મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા સદા બાંધી રહેવા છતાં પણ અસત્ય કર્કશ કઠેર આદિ બોલવાથી તથા સાવદ્ય ઉપદેશ આપવાથી એવા પ્રકારની અત્યંતના થાય છે કે જેવા પ્રકારની અયતના ઉઘાડે એ બોલવાથી થાય છે. સાધુએ ભાષાસંબંધી સર્વ પ્રકારની અયતનાને ત્યાગ કર જોઈએ, તેથી આ અયતનાના ત્યાગને ઉપદેશ આપવામાં આવ્યે છે. (૬) - શિષ્ય પૂછે છે-“?' ઇત્યાદિ,
હે ભગવન ! જે એમ છે તે મુનિ કેવી રીતે ચાલે ? કેવી રીતે ઉભો રહે ? કેવી રીતે બેસે ? કેવી રીતે સૂએ ? કેવી રીતે આહાર કરે? અને કેવી રીતે બેલે ? કે જેથી પાપ કર્મ બંધવા ન પામે ? (૭)
ગુરૂ મહારાજ ઉત્તર આપે છે–ઘં .” ઇત્યાદિ.
હે શિષ્ય ! સંયત ઈર્ષા સમિતિયુક્ત થઈને ચાલે, યતનાથી ઉમે રહે, અર્થાત્ હાથપગ ન હલાવે ને દંડની જેમ ઉભો રહે. યતનાથી બેસે અર્થાત્ વૃથા હાથ-પગ ન હલાવે ઉપગ સહિત દઢાસન આદિથી બેસે, કાર્ય વિના આમ-તેમ હલે નહીં, તેનાથી શયન કરે, યતનાથી આહાર કરે, અર્થાત્ જે નિરવદ્ય આહાર મળી જાય તેમાં જ સંતુષ્ટ રહે અને “ચપડ–ચપડ અવાજ કર્યા વિના ભેજન કરે, ભેજનમાં રાગ-દ્વેષ ન કરે તેનાથી ભાષણ કરે અર્થાત્ હિત મિત મધુર અને નિરવઘ ભાષા બેલે, ખુલે મઢે બોલે નહિ. એમ કરવાથી પાપકર્મ બંધાતું નથી. (૮)
અને-સવમૂ૦ ઈત્યાદિ
બધાં પ્રાણીઓમાં આત્મતુલ્ય બુદ્ધિ રાખનારા, અને આગમ અનુસાર જીનું સ્વરૂપ સમજનારાને કર્મોના આગમનનાં કારણે (આસ) ને નિધ કરનારાઓને પાપકર્મનું ખોધિન થતું નથી. (૯)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૭૧
