________________
ગોચરી વિધિર્મે ભ્રમર કા દ્રષ્ટાંત
જેમ ભ્રમર ભ્રમણ કરીને અનેક વૃક્ષ લતા આદિનાં પુષ્પાના ચાડ થાડા રસ માર્યાદા પૂર્ણાંક લે છે, વધુ લેતા નથી, અને એવી રીતે લે છે કે કોઈ પણ પુષ્પને જરાએ પીડા થાય નહિ, એમ તે પેાતાના આત્માને તૃપ્ત કરી લે છે. પ્રશ્ન—વૃક્ષ અને લતા પર જ પૂલ થાય છે, શૈા હેતુ છે.
તા વળી કુમ (વૃક્ષ) શબ્દ કહેવાને
ઉત્તર-જેમ ભમરા બધાં વૃક્ષેા અને લતાનાં ફૂલાના રસ પીએ છે, ઊંચ-નીચના ભેદભાવ રાખતા નથી કે-આ વૃક્ષ પર આછાં ફૂલે છે અને આના પરવધારે છે; એ પ્રમાણે સાધુપણ દ્રવ્ય-ભાવથી ઉંચ-નીચના ભેદભાવ ન રાખીને સમાન દૃષ્ટિથી ગૃહસ્થેનાં કુળામાં ભિક્ષા વૃત્તિને માટે ભ્રમણ કરે છે. એ આશયને પ્રકટ કરવા માટે ગાથામાં રૂમ (વૃક્ષ) શબ્દ આપેલે છે.
અથવા એમ સમજવું કે ગાથામાં દ્રુમ શબ્દની સાથે છઠ્ઠી વિભક્તિના પ્રયાગ કરવામાં આન્યા છે. છઠ્ઠી વિભક્તિને અથ સંબંધ થાય છે. એથી આ દૃષ્ટાંત દ્રુમમાં લાગેલાં પુષ્પાના રસને ગ્રહણ કરનારા ભમરાનું જ સમજવું જોઈએ. ખીજા ભમરાએ)નુ નહિ. એટલે એ અથ થાય છે કે જેમ ભ્રમર, ધ્રુમ (વૃક્ષ) સંબંધી પુષ્પરસને જ ગ્રહણ કરે છે. ખીજા રસને નહિ, તેમ સાધુ પણ ગૃહસ્થથી સબંધ રાખનારા અર્થાત્ જેની ઉપર ગૃહસ્થના અધિકાર હોય તે આહારનેજ ગ્રહણ કરે છે, જે આહારના કોઈ ગૃહસ્થ સ્વામી નથી ડાતા તેને સાધુ ગ્રહણ કરતા નથી.
પુષ્પ શબ્દના પ્રસૂન કુસુમ આદિ અનેક પર્યાય શબ્દો હાવા છતાં ગાથામાં પ્રસૂન કે કુસુમ આદિ અન્ય શબ્દ ન આપતાં પુષ્પ શબ્દ જ આપ્યા છે. એમાં સૂત્રરના આશય ખીલેલાં ફૂલાના છે એમ સ્પષ્ટ થાય છે, કારણ કે ખીલેલા ફૂલનું જ નામ પુષ્પ છે. એથી ભ્રમર, જેમ ખીલેલા ફૂલા પર જ બેસે છે અને તેનું રસપાન કરે છે, તેમ સાધુ પણ એવા ગૃહસ્થા પાસેથી આહાર લે છે કે જેમના ભાવ સાધુને આહાર આપવાના હાય અને જે કુળ દુગુ་છિત ન હોય.
ભ્રમરનાં પણ ષપદ દ્વિક આદિ અનેક નામે છે, તેમાંથી ખીજે કેાઈ શબ્દ ન આપતાં ‘ભ્રમર' શબ્દ આપ્યા છે, ભ્રમર શબ્દના અથ થાય છે ભ્રમણુ કરનાર--એક સ્થાન
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૨૪
