________________
એક તેજ નામધારી પ્રપાત કુંડ છે. એ પ્રપાત કુંડનું વર્ણન પણ ગંગા પ્રપાતવત્ સમજવું. તેના મધ્ય ભાગમાં સિંધુ દ્વીપ છે એ દ્વીપનું વર્ણન ગંગા દ્વીપના વર્ણનની જેમ જ છે. તેમજ સિધુ મહાનદી સૂત્રને અર્થ ગંગા મહાનદી સૂત્રને અર્થ જે જ થાય છે અહીં યાવત્ પદથી “તા વહુ નિપુન તનુજા, ક્ષિત્યેિન તો બેન સિવું માની કબૂત નવી ઉત્તરામુ મરતવર્ષ ફરતી ૨ સર્જિત્રાતઃ સાપૂર્વમાં ૨’ એ પાઠને સંગ્રહ થયે છે. એ સિંધુ મહાનદી ખંડ પ્રપાત ગુફાના નિમ્ન ભાગમાંથી પ્રવાહિત થઈ તેમજ વૈતાઢય પર્વતને વિદીર્ણ કરતી પશ્ચિમ દિશા તરફ પાછી ફરતી ૧૪ હજાર નદીઓ રૂપ પિતાના પરિવારથી યુક્ત થઈ છે. આ પ્રમાણે એ સિંધુનદી પશ્ચિમ દિશાના લવણ સમુદ્રમાં જઈને મળે છે. એ કથન સિવાય શેષ બધું કથન ગંગા નદીના પ્રકરણ જેવું જ છે. છે , ૫ છે
રોહિતસા મહાનદી કે પ્રપાતાદિકા નિરૂપણ
ટીકાર્ય -આ છઠ્ઠા સૂત્રને અર્થ એ સૂત્રની છાયા દ્વારા જ જાણી શકાય છે. સુત્ર ૬
ક્ષુદ્રહિમવત્પર્વત કે ઉપર વર્તમાનકૂટ કા નિરૂપણ 'चुल्लहिमवंते णं भंते ! वासहरपव्यए कइकूडा पण्णत्ता-इत्यादि'
ટીકાર્થ– એ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકાર હિમવંત પર્વત ઉપર કેટલા ફટે આવેલા છે, એ વાતને સ્પષ્ટ કરે છે-“શુદ્ધિનવંતે મંતે ! વાનરાવા ૩ – ૫.” એમાં ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવી રીતે પ્રશ્ન કર્યો છે-કે હે ભદત ક્ષુદ્ર હિમવત્ વર્ષધર પર્વત ઉપર કેટલા કૂટ કહેવામાં આવેલા છે? ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે-“ચમા ! સુવાસ : હે ગૌતમ ૧૧ ફૂટે કહેવામાં આવેલ છે. “i ના સિદ્ધાળકે છે, શુઋદ્િમવૈત कूडे २. भरहकूडे ३, इलादेवी कूडे ४, गंगादेवी कूडे ५, सिरी कूडे ६, रोहिअंस कूडे ૭, દેવી પૂ ક, સુહેવી કે ૨, ફ્રેમવા દે ૨૦, વેમ કે ૨' તેમના નામે આ પ્રમાણે છે-૧ સિદ્ધયતન ફૂટ, ૨ ક્ષુદ્રહિમવત્ ફૂટ, ૩ ભરત ફટ, ૪ ઈલાદેવી ફૂટ ૫ ગંગા-દેવીકૂટ, ૬ શ્રી કૂટ, ૭ હિતાંશા કૂટ, ૮ સિન્ધદેવી ફૂટ, ૯ સૂરદેવી ફૂટ-૧૦ હૈમવંત કૂટ, અને ૧૧ વૈશ્રમણ ફૂટ આગળ જેના વિષે આ સૂત્રમાં જ કહેવામાં આવશે એવા ક્ષુદ્ર હિમવ૬ ગિરિકુમાર દેવને જે ફૂટ છે તે મુદ્રહિમગિરિ ફૂટ છે. ભારત નામક દેવને જે કૂટ છે તે ભરતકૂટ છે. ૫૬ દિપકુમારિકાઓના મધ્યમાં ઈલાદેવી એક વિશિષ્ટ દેવી છે. એ દેવીને જે ફૂટ છે તે ઇલાદેવી ફૂટ છે. અનંતર સૂક્ત ગંગા દેવીને જે કૂટ છે તે ગંગા દેવી ફૂટ છે. શ્રી દેવીને જે ફૂટ છે તે શ્રી દેવી કૂટ છે. હિતાંશા: દેવીને જે ફૂટ છે તે હિતાશા કૂટ છે. સિધુ દેવીને જે ફૂટ છે તે સિન્ધદેવી ફૂટ છે. સુશદેવીને જે કૂટ છે તે સુરા દેવી ફૂટ છે. ઈલા દેવીની જેમ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
૧૭
