________________
પાંડુશિલા નામની શિલાકયા સ્થળે આવેલી છે ? એના જવાખમાં પ્રભુ કહે છે-“ોયમાં ! મંત્ર चलिआए पुरत्थमेणं पंडगवणपुर स्थिमपेरंते, एत्थणं पंडगवणे पंडुसिला णामं सिला पण्णत्ता' हे ગૌતમ ! મંદર ચૂલિકાની પૂર્વ દિશામાં તથા પંડકવનની પૂર્વ સીમાના અંતમાં પડકવનમાં પાંડુ શિલા નામક શિલા આવેલી છે. ઉત્તરીય઼ાતિનાચવા, પાળકીનવિ‰િળા બનવૈદ્संठाणसंठिया पंच जोयणसयाई आयामेणं अद्धाइज्जाई जोयणसयाई विक्खंभेणं चत्तारि जोयणाई बाहल्लेणं सव्व कणगामई अच्छा वेइया वणसंडेणं सव्वओ समंता संपरिक्खित्ता वण्णओ' मा શિલા ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી લાંખી છે અને પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી વિસ્તીર્ણ છે. એના આકાર અર્ધ ચંદ્રના આકાર જેવા છે. ૫૦૦ ચૈાજન જેટલે એના આયામ છે. તથા ૨૫૦ ચેાજન જેટલા આના વિષ્ણુભ છે. ખાહત્ય (મેાટાઈ) ચાર ચેાજન જેટલુ' છે. આ સર્વાત્મના સુવ મય છે અને આકશ તથા સ્ફટિક જેવી નિર્મળ છે. ચેમેરથી આ પદ્મવરવેદિકા અને વનખંડથી આવૃત છે. અહીં પદ્મવર વેદિકા અને વનખંડને વક પ સમૂહ ચતુર્થી – પાંચમ સૂત્રમાં આવેલે છે. તે જિજ્ઞાસુએએ ત્યાંથી વાંચી લેવા જોઇએ ‘તીમેળ પંજુસિદ્ધાર ચદ્દિત્તિ ત્તારિતિસોવાળવદિયા પત્તા' એ પાંડુ શિલાની ચામેર ચાર ત્રિસેાપાન પ્રતિ રૂપકે છે. ત્રિસેાપાન પ્રતિરૂપકમાં પ્રતિરૂપક એ શબ્દ ત્રિસેપાન પદનું વિશેષણ છે. અને આને અં સુંદર થાય છે. અહીં પ્રાકૃત હાવાથી એને પનિપાત થઈ ગયા છે. 'જ્ઞાવ તોળા કળમો' એ ચાર ત્રિસેપાનક પ્રતિરૂપકેને વર્ણાંક પાઠ તારણ સુધીના અહી ગ્રહણ કરવા જોઈ એ. આ તારણ સુધીના વર્ણાંક પદ સમૂહ વિષે ગંગા—સિંધુ નદીના સ્વરૂપનું વન કરનારા પ્રકરણમાંથી જાણી લેવુ જોઈએ. 'તીસેળ પંકુસિદ્ધાર્કબિં વક્રુત્તમમળિÀ ભૂમિમાળે વળત્તે' તે પાંડુ શિલાની ઉપરને। ભાગ મહુસમરમણીય કહેવામાં આવેલા છે. ‘નાવ તેવા આસયંતિ યાવત્ અહીં આગળ વ્યતર દેવે આવે છે અને આરામ વિશ્રામ કરે છે. અહીં યાવત્ પદથી ચે નદ્દાળામદ્ગષ્ટિનવુ વરેવા' અહીં થી માંડીને તસ્થળે વવે વાળમતા લેવાય તેવીબોય જ્ઞાતિ' અહીં' સુધીના પાઠ સગૃહીત થયેલા છે. આ વિષે જાણવા માટે ષષ્ઠ સૂત્રમાંથી વાંચી લેવુ જોઇએ. અહીં ‘આપત્તિ' આ ક્રિયાપદ ઉપલક્ષણ રૂપ છે. એથી આ બધાથી ‘ચિદંતિ’ વગેરે ક્રિયાપદાનું ગ્રહણ થઈ જાય છે ‘તસળ વર્તુसमरमणिज्जरस भूमिभागस्स बहुमज्झदेसभाए उत्तरदाहिणेणं एत्थणं दुवे सीहासणा पण्णत्ता' તે બહુ સમરમણીય ભૂમિ ભાગના એકદમ મધ્યમાં ઉત્તર-દક્ષિણ દિશા તરફ એટલે કે ઉત્તર દિશા અને દક્ષિણ દિશામાં એક-એક સિંહાસન આવેલું છે. પંચ ધનુસારૂં ગાવામ विक्खंभेणं अद्धा इज्जाई धणुसयाई बाहल्लेणं सीहासण वण्णओ भाणियव्वो विजयदूस वज्जोत्ति'
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
૧૩૮
