________________
આ પ્રમાણે વર્ષાકાળની આવૃત્તિમાં ચંદ્ર સૂર્ય અને નક્ષત્રના યાગ સબંધી પ્રતિપાદન કરીને હવે હેમંત ઋતુની આવૃત્તિમાં સૂર્ય ચંદ્રના નક્ષત્ર યોગનુ પ્રતિપાદન કરવાની ઈચ્છાથી તે સંબંધી પ્રશ્નસૂત્ર કહેવામાં આવે છે--(તા પતિ નું વૃં′) ઇત્યાદિ.
ટીકા :-છેતેરમા સૂત્રમાં પાંચ વર્ષની આવૃત્તિમાં ચંદ્ર સૂર્યના નક્ષત્ર મેગનુ પ્રતિપાદન કરીને હવે હેમ તૠતુ સબધી પાંચમી આવૃત્તિમાં ચ ંદ્ર સૂર્યના નક્ષત્રયાગના સમધમાં પ્રતિપાદન કરવા માટે પ્રશ્નસૂત્રનું કથન કરવામાં આવે છે. (તા સિનાં પંજ્ સવજીરાનું વર્મ ફ્રેમંતિ ગાતુ પંતે કેળ લત્તે જં ોલ્ફ) આ પૂર્વČપ્રતિપાતિ ચાંદ્રાદિ પાંચ સંવત્સરમાં હેમ`તકાળની ભાવિની ઉત્તરાયણ ગતિરૂપ આવૃત્તિ અર્થાત્ પુનઃ પુનઃ ગમનરૂપ આવૃત્તિને ચંદ્ર કયા નક્ષત્રની સાથે ચેાગ યુક્ત થઇને પ્રતિર્યંત કરે છે ? આ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રી ભગવાન કહે છે(જ્ઞા છેૢ i) હસ્ત નક્ષત્રની સાથે રહીને પ્રતિત કરે છે, હવે તેના સમયવિભાગના સબંધમાં કહે છે (ચહ્ન ળ પંચ મુદુત્તા વળાનં ૨ વાટ્રમના મુદુત્તÇ વાટ્રમાં આ સદ્ગિદ્દા છેત્તા સદ્ધિ યુળિયામાળ સેના) હસ્ત નક્ષત્રના પાંચ મુહૂત તથા એક મુહૂતના ખાડિયા પચાસ ભાગ તથા ખાડિયા એક ભાગના સસડિયા સાઈઠ ભાગ (પાલ આટલા પ્રમાણે હસ્ત નક્ષત્રના મુહૂર્તાદિ જ્યારે અવશિષ્ટ રહે ત્યાં ચંદ્ર વમાન રહીને હેમ ંતઋતુની પહેલી આવૃત્તિને પ્રતિત કરે છે. આ કેવી રીતે થાય છે ? તે ગણિતપ્રક્રિયાથી પ્રદર્શિત કરે છે. પહેલાં કહેવામાં આવેલ ક્રમ પ્રમાણે હેમન્ત ઋતુની પહેલી આવૃત્તિ વાસ્તવિક બીજી થાય છે, યુગસ ખંધી દસ અયનેાના પ્રવનકાળમાં પ્રથમ એ બન્ને તરફથી ગણાય છે, તેથી તેના સ્થાનમાં એ વાંક રાખવા તેને પૂર્વ કથિત ગાથામાં કહેલ ક્રમથી તેને રૂપાન કરવા. ૨-૧=૧ આનાથી પહેલાં કહેલ ધ્રુવરાશિ (૫૭૩ા ૬,૬૭)
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
૨૩૧
Go To INDEX
