________________
છે. વચનચેગવાળાઓની અપેક્ષાએ અયાગી અર્થાત્ સિદ્ધ જીવ અનન્તગણા છે. અચેાગિયાની અપેક્ષાએ કાયયેાગી જીવ અનન્તગણા અધિક છે, કેમકે વનસ્પતિકાયના જીવ અનન્તગણા છે અને તે બધા કાયયેાગી છે. કાયયેગી એની અપેક્ષાએ સામાન્ય સયાગી જીવ વિશેષાધિક છે, કેમકે તેમનામાં વચન ચગી આદિ પણ સંમિલિત છે ! ૧૦ ॥
h પાંચમું ચેાગદ્વાર સમાપ્ત વેદ્ય દ્વારની વક્તવ્યતા
શબ્દા -(વૃત્તિળ મતે !) ભગવન્ ! આ (લીવાળ) જીવા (લવેચન) વેદ સહિત (વિયાં) સ્ત્રી વેદકા (પુરિત વેચવાળ) પુરૂષવેકે (નપુંસઃ વેચાાં) નપુંસક વેદકા (વેચાણ્ ય) અને અવેઢામાં (જ્યરે રેતિો) કાણુ કાનાથી (અળાવા વધુચા વાતુસ્ત્યા વા વિસસાાિ વા ?) અલ્પ; ઘણા, તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
แ
(નોયના) હે ગૌતમ ! (સવથ્થોવા નીવા પુત્તિનેયા) બધાથી એછા પુરૂષ વેદી છે (સ્થીવેચના સંવનનુળા) સ્ત્રી વેદી સંખ્યાતગણુા અધિક છે (ઝવેચા અર્થાતશુળા) અવેદી અનન્તગણા છે (નપુંસવવેચના બાંતનુળ) નપુ સકવેદી અનન્ત ગણા છે (સવેચવા ત્રિસેત્તાાિ) સવેક જીવ વિશેષાધિક છે.
હવે વેદદ્વારની અપેક્ષાએ અલ્પ મહત્વ પ્રદર્શિત કરાય છે ટીકા-શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-ભગવન્! આ સવેદ અર્થાત્ વેદથી યુક્ત જીવામાં, સ્ત્રી વેદવાળામાં, પુરૂષવેદવાળામાં, નપુસક વેઢવાળામાં તથા અવેદકામાં, અર્થાત્ વેદરહિત સિદ્ધ આદિ જીવામાં કાણુકાનાથી અલ્પ, ઘણા તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે-હે ગૌતમ બધાથી ઓછા જીવ પુરૂષ વેદ વાળા છે, કેમકે સંજ્ઞી તિ ચા અને મનુષ્યા અને દેવેામાંજ પુરૂષવેઢવાળા મળી આવે છે. પુરૂષવેદિયાની અપેક્ષાએ સ્રીવેદી જીવ સંખ્યાતગણા અધિક છે. જીવાભિગમ સૂત્રમાં કહ્યું છે–તિય ચ પુરૂષાથી તિય ́ચ સ્ત્રિયા ત્રણ ગણી હોય છે, અનેત્રિરૂપાઘિક અર્થાત્ ત્રણ ગણી અને ત્રણ હાય છે. મનુષ્ય પુરૂષાની અપેક્ષાએ મનુષ્ય ક્રિયા સત્તાવીસ ગણી અને સત્તાવીસ રૂપાતર અર્થાત્ સત્તાવીસ થાયછે તથા દેવ પુરૂષોની અપેક્ષાએ દેવ સ્ત્રિયા ખત્રીસ ગણી અને ખત્રીસ રૂપાત્તર અર્થાત્ ખત્રીસ ગણી અને ખત્રીસ થાય છે, સ્ત્રી વેદિયાની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
૬૬
