________________
વશ થનારા પુરુષ અવશ્ય નરકમાં જ જાય છે. નરકમાં જનાર જીવને કેવી કેવી વેદના સહન કરવી પડે છે તેનું નિરૂપણ આ પાંચમા અધ્યયનમાં કરવામાં આવ્યું છે. આગલા અધ્યયન સાથે આ પ્રકારને સંબંધ ધરાવતા પાંચમાં અધ્યયનનું પહેલું સૂત્ર આ પ્રમાણે છે– પુસ્પિરું ઈત્યાદિ –
શબ્દાર્થ—અટું-' (સુધમાં સ્વામીએ) “પુરતા-પુરતા પહેલાં નિયં-સ્ટિમ્’ કેવળજ્ઞાનવાળા “મસિં–મહર્ષિ મહષિ એવા વર્ધમાન મહાવીર સ્વામીને “પુરિકરણ-” પૂછયું હતું કે-ર-નાર' રનપ્રભા વિગેરે નરકે “હૃમિત્તાવા-મમરાપર કેવી પીડા કરવાવાળા હોય છે? જુ-રે મુને!” હે ભગવદ્ “sof–ાન' આપ આ વાતને જાણે છે તેથી અળગો ને શૂ૬િ-અજ્ઞાનતા સે દિ ન જાવાવાળા એવા મને આપ કહે “વારા-નાસા' અજ્ઞાની ‘હિંનુ-ચંનું કેવી રીતે “યં–નરમ્' નરકને જિંતિ-જાતિ' પ્રાપ્ત કરે છે? ૧૫
સ્વાર્થ— (સુધરવામીએ) પૂર્વકાળમાં કેવળજ્ઞાની, મહર્ષિ વર્ધમાન સ્વામીને પૂછ્યું-'નરકે કેવી વેદનાઓવાળા છે? હે મુને ! આપ એ વાતને સારી રીતે જાણો છો. હુ એ વાત જાણતા નથી, તે હે પ્રભું નરકેની વદના વિષયક જ્ઞાન ન ધરાવનાર આપ મને એ વાત સમજાવવાની કૃપા કરો. હે પ્રભે! કેવાં કૃત્ય કરનાર અજ્ઞ (અજ્ઞાન) છે નરકગતિ પ્રાપ્તિ કરે છે? ૧
ટકાથ–પૂર્વકાળમા જ બુસ્વામી આદિ શિષ્યાએ નરકનું સ્વરૂપ, નરકમાં ગયેલા જની સ્થિતિ આદિ જાણવાની જિજ્ઞાસા થવાથી સુધર્મા સ્વામીને આ પ્રમાણે પૂછયુ-“હે ભગવન્! નરક કેવા હોય છે ? કેટલા હાય છે? ત્યાં અને કેવી કેવી યાતનાઓ વેઠવી પડે છે? કેવા કર્મોનું સેવન કરવાથી જીવને નરક ગતિની પ્રાપ્તિ થાય છે ? આ પ્રકારે સ્વરૂપ, ભેદ, કાર્ય અને કારણ.
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
૧૫૩
