Page Text
________________
” ઈશ્વરને શરીર પણ નથી અને ઇન્દ્રિય પણ નથી ઈશ્વરના સમાન કેઈ નથી અને ઇશ્વરથી મહાન પણ કોઈ જ નથી તે સર્વ શક્તિમાન છે તેની અંદર જે જ્ઞાન, બળ અને ક્રિયા છે, તે સ્વાભાવિક છે ઈત્યાદિ કથન દ્વારા ઈશ્વરમાં શરીર આદિને અભાવ બતાવ્યો છે
શરીરયુકતતા કર્તુત્વના વ્યાપક રૂપ હોય છે આ નિયમ કુંભાર આદિમાં સિદ્ધ થાય છે. જે ઈશ્વરમાં શરીરયુક્તતાને અભાવ છે, તે કતૃત્વ પણ સંભવી શકે નહીં, આ પ્રકારે એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે ઈશ્વર પણ લેકને કર્તા નથી.
જે ઈશ્વરને તમે સશરીર માનતા હો, તે તેમનું શરીર દશ્ય છે કે અદૃશ્ય જે દશ્ય હોય, તે આપણું શરીરની જેમ ઈશ્વરનું શરીર પણ દેખાવું જ જોઈએ પરન્તુ દેખાતું તે નથી જ તેથી તેનું શરીર દશ્ય હોઈ શકે નહીં. તેમના શરીરને અદૃશ્ય, માનવું તે પણ ઉચિત નથી, કારણ કે એવું શરીર પ્રમાણુ દ્વારા ઉપલબ્ધ થતું નથી. શંકા જે ઈશ્વર કર્તા ન હોય, તે કાર્ય અને કર્તુત્વ અને કર્તવની વ્યાપ્તિ કે જે ઘટાદિમાં દષ્ટિગોચર થાય છે, તે કેવી રીતે સંગત હોઈ શકે?
સમાધાન-આ શંકા અસ્થાને છે, કાર્ય હેતુ વડે પર્વત, સમુદ્ર આદિમાં સામાન્ય રૂપે સકારણુતા સિદ્ધ થાય છે એટલે કે પર્વત આદિ કાર્ય છે, તે તેમનું કઈ કારણ હોવું જોઈએ, એટલું જ સિદ્ધ થાય છે. તેના દ્વારા એ સિદ્ધ થતું નથી કે ઈશ્વર જ તેના કર્તા હોવા જોઈએ કાર્યની કઈ પણ કારણની સાથે વ્યાપ્તિ હોય છે. પરંતુ અમુક કારણની સાથે જ વ્યાપ્તિ હોવી જોઈએ એ નિયમ નથી. અહીં તે સામાન્ય સકારણુતા વ્યભિચરિત નથી. - ઘટ આદિ કાર્ય અનિત્ય દેખાય છે, અને ગિરિ, સમુદ્ર આદિમાં પણ કાર્ય છે, તેથી અનિત્યત્વ પણ હોવું જોઈએ, એવું કથન ઉચિત નથી અમે કથંચિત (અમુક દષ્ટિએ અનિયતાને સ્વીકાર જ કર્યો છે. પરંતુ તેને નિરન્વય (સમૂળે) વિનાશ અમે સ્વીકારતા નથી પર્યાયની અપેક્ષાએ સઘળા પદાર્થો અનિત્ય છે, પરન્તુ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિત્ય છે. હેમચન્દ્રાચાર્યે કહ્યું છે કે દીપથી લઈને આકાશ પર્યન્તની સઘળી વસ્તુઓ સમાન સ્વભાવવાળી છે એટલે કે તે વસ્તુઓને એકાન્તતઃ નિત્ય કે અનિત્ય માનવામાં આવી નથી, પરંતુ અમુક અપેક્ષાએ નિત્ય અને અમુક અપેક્ષાએ અનિત્ય માનવામાં આવેલ છે, કારણ કે કઈ પણ વસ્તુ સ્યાદ્વાદની મુદ્રા (છાપ ) નું ઉલ્લંઘન કરી શકતી નથી એવી પરિસ્થિતિમાં આકાશ આદિ કઈ કઈ પદાર્થોને નિત્ય કહેવા અને દીપક આદિને અનિત્ય કહેવા તે હે જિનેન્દ્ર આપની આજ્ઞાના–આગમના ઠેષ કરનારની પ્રલાપ માત્ર જ છે ! ,
પ્રકૃતિ અથવા પ્રધાને આ લેકને ઉત્પન્ન કર્યા છે, આ પ્રમાણે કહેવું તે પણ ચગ્ય નથી જે પ્રકૃતિને ર્તા માનવામાં આવે, તે અમારા આ પ્રશ્નોના જવાબ શા છે? શું પ્રકૃતિ મૂર્ણ છે કે અમૂર્ત ? જે તેને અમૂર્ત માને તે અમૂર્ત પ્રકૃતિ દ્વારા સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ થવાની વાત જ સંભવી શકે નહીં જેવી રીતે અમૂર્ત આકાશ કઈ પણ વસ્તુનું કર્તા હેતુ નથી. એ જ પ્રમાણે અમૂર્ત પ્રકૃતિ પણ કઈ પણ વસ્તુની કર્તા સંભવી શકે નહીં પ્રકૃતિ
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૪૪
| SR No. | 006405 |
| Book Title | Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_sutrakritang |
| File Size | 13 MB |